Wymagania na poszczególne oceny

na ocenę dopuszczającą

na ocenę dostateczną

na ocenę dobrą

na ocenę bardzo dobrą

na ocenę celującą

1. Mapa Polski

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, skala, legenda mapy

• wymienia elementy mapy

• wyjaśnia znaczenie terminów: wysokość bezwzględna, wysokość względna

• odczytuje wysokość bezwzględną obiektów na mapie poziomicowej

• podaje nazwy barw stosowanych na mapach hipsometrycznych

• wymienia różne rodzaje map

• odczytuje informacje z planu miasta

Uczeń:

• • odczytuje za pomocą legendy znaki kartograficzne na mapie

  • stosuje legendę mapy do odczytania informacji

  • odczytuje skalę mapy

  • rozróżnia rodzaje skali

  • oblicza wysokość względną na podstawie wysokości bezwzględnej odczytanej z mapy

  • odczytuje informacje z mapy poziomicowej i mapy hipsometrycznej

  • wyszukuje w atlasie przykłady map: ogólnogeograficznej, krajobrazowej, turystycznej i planu miasta

Uczeń:

• • rozróżnia na mapie znaki punktowe, liniowe i powierzchniowe

  • rysuje podziałkę liniową

• wyjaśnia, dlaczego każda mapa ma skalę

• oblicza odległość na mapie wzdłuż linii prostej za pomocą skali liczbowej

• wyjaśnia, jak powstaje mapa poziomicowa

• wyjaśnia różnicę między obszarem nizinnym, wyżynnym a obszarem górskim

• wyjaśnia różnicę między mapą ogólnogeograficzną a mapą krajobrazową

• przedstawia sposoby orientowania mapy w terenie

Uczeń:

• dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych

• przekształca skalę liczbową na mianowaną i podziałkę liniową

• oblicza odległość w terenie za pomocą skali liczbowej

  • oblicza odległość w terenie za pomocą podziałki liniowej

• oblicza długość trasy złożonej z odcinków za pomocą skali liczbowej

• rozpoznaje przedstawione na mapach poziomicowych formy terenu

• rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na mapie hipsometrycznej

• omawia zastosowanie map cyfrowych

• podaje różnice między mapą turystyczną a planem miasta

Uczeń:

• • posługuje się planem miasta w terenie

  • podaje przykłady wykorzystania map o różnej treści

  • analizuje treść map przedstawiających ukształtowanie powierzchni Polski

  • czyta treść mapy lub planu najbliższego otoczenia szkoły, odnosząc je do obserwowanych w terenie elementów środowiska geograficznego

  • projektuje i opisuje trasę wycieczki na podstawie mapy turystycznej lub planu miasta

2. Krajobrazy Polski

Uczeń:

• • wyjaśnia znaczenie terminu krajobraz

  • wymienia składniki krajobrazu

  • wymienia elementy krajobrazu najbliższej okolicy

  • wymienia pasy rzeźby terenu Polski

  • wskazuje na mapie Wybrzeże Słowińskie

  • wymienia elementy krajobrazu nadmorskiego

  • wymienia główne miasta leżące na Wybrzeżu Słowińskim

  • wymienia po jednym przykładzie rośliny i zwierzęcia charakterystycznych dla Wybrzeża Słowińskiego

  • wskazuje na mapie Pojezierze Mazurskie

  • odczytuje z mapy nazwy największych jezior na Pojezierzu Mazurskim

  • wskazuje na mapie pas Nizin

Środkowopolskich oraz Nizinę Mazowiecką

• • wskazuje na mapie największe rzeki przecinające Nizinę Mazowiecką

  • wskazuje na mapie największe miasta Niziny Mazowieckiej

  • podaje nazwę parku narodowego leżącego w pobliżu Warszawy

  • określa położenie Warszawy na mapie Polski

  • wymienia najważniejsze obiekty turystyczne Warszawy

  • wskazuje na mapie pas Wyżyn Polskich i Wyżynę Śląską

  • wskazuje na mapie największe miasta na Wyżynie Śląskiej

  • wskazuje na mapie Polski Wyżynę Lubelską

  • wymienia gleby i główne uprawy Wyżyny Lubelskiej

  • określa na podstawie mapy Polski położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

  • podaje nazwę parku narodowego leżącego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

  • podaje nazwy zwierząt żyjących w jaskiniach na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

  • określa na podstawie mapy położenie Tatr

  • wskazuje na mapie Tatry Wysokie i Tatry Zachodnie

Uczeń:

• podaje różnicę między krajobrazem naturalnym a krajobrazem kulturowym

• określa położenie najbliższej okolicy na mapie Polski

• przedstawia główne cechy krajobrazu nadmorskiego na podstawie ilustracji

• omawia cechy krajobrazu Pojezierza Mazurskiego

• wymienia atrakcje turystyczne Pojezierza Mazurskiego

• przedstawia cechy krajobrazu Niziny Mazowieckiej

• wymienia atrakcje turystyczne Niziny Mazowieckiej

• opisuje cechy krajobrazu wielkomiejskiego

• wymienia główne cechy krajobrazu miejsko-przemysłowego Wyżyny Śląskiej

• przedstawia cechy krajobrazu rolniczego Wyżyny Lubelskiej

• omawia cechy krajobrazu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej na podstawie ilustracji

• wymienia dwa przykłady roślin charakterystycznych dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

• wskazuje na mapie najwyższe szczyty Tatr

• wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego

• omawia cechy pogody w górach

• wymienia atrakcje turystyczne Tatr

Uczeń:

• charakteryzuje pasy rzeźby terenu w Polsce

• opisuje krajobraz najbliższej okolicy w odniesieniu do pasów rzeźby terenu

• opisuje wpływ wody i wiatru na nadmorski krajobraz

• przedstawia sposoby gospodarowania w krajobrazie nadmorskim

• przedstawia wpływ lądolodu na krajobraz pojezierzy

• omawia cechy krajobrazu przekształconego przez człowieka na Nizinie Mazowieckiej

• przedstawia najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego w stolicy

• omawia znaczenie węgla kamiennego na Wyżynie Śląskiej

• omawia na podstawie ilustracji powstawanie wąwozów lessowych

• charakteryzuje czynniki wpływające na krajobraz rolniczy Wyżyny Lubelskiej

• charakteryzuje na podstawie ilustracji rzeźbę krasową i formy krasowe Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

• opisuje na podstawie ilustracji piętra roślinności w Tatrach

Uczeń:

• dokonuje oceny krajobrazu najbliższego otoczenia szkoły pod względem jego ładu i estetyki zagospodarowania

• porównuje na podstawie mapy Polski i ilustracji rzeźbę terenu w poszczególnych pasach

• wyjaśnia na podstawie ilustracji, jak powstaje jezioro przybrzeżne

• wymienia obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Wybrzeża Słowińskiego oraz wskazuje je na mapie

• wyjaśnia znaczenie turystyki na Wybrzeżu Słowińskim

• charakteryzuje najważniejsze obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na Nizinie Mazowieckiej

• opisuje zabudowę i sieć komunikacyjną Warszawy

• omawia atrakcje turystyczne na Szlaku Zabytków Techniki

• opisuje za pomocą przykładów rolnictwo na Wyżynie Lubelskiej

• opisuje najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego Wyżyny Lubelskiej

• charakteryzuje na podstawie mapy atrakcje turystyczne Szlaku Orlich Gniazd

• przedstawia argumenty potwierdzające różnicę w krajobrazie Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich

• opisuje dziedzictwo przyrodnicze Tatr

Uczeń:

• proponuje zmiany w zagospodarowaniu terenu najbliższej okolicy

• prezentuje projekt planu zagospodarowania terenu wokół szkoły

• przygotowuje prezentację multimedialną na temat Wybrzeża Słowińskiego z uwzględnieniem elementów krajobrazu naturalnego i kulturowego

• przedstawia zróżnicowanie krajobrazu krain geograficznych w pasie pojezierzy na podstawie mapy

• analizuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji oraz map tematycznych warunki rozwoju rolnictwa na Nizinie Mazowieckiej

• planuje na podstawie planu miasta wycieczkę po Warszawie

• przedstawia pozytywne i negatywne zmiany w krajobrazie Wyżyny Śląskiej wynikające z działalności człowieka

• analizuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji oraz map tematycznych warunki sprzyjające rozwojowi rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej

• przedstawia historię zamków znajdujących się na Szlaku Orlich Gniazd

• wyjaśnia negatywny wpływ turystyki na środowisko Tatr

3. Lądy i oceany

Uczeń:

• wskazuje na globusie i mapie świata bieguny, równik, południk zerowy i 180^o, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe

• wymienia nazwy kontynentów i oceanów oraz wskazuje ich położenie na globusie i mapie

• wymienia największych podróżników biorących udział w odkryciach geograficznych

Uczeń:

• wyjaśnia, co to są siatka geograficzna i siatka kartograficzna

• wskazuje główne kierunki geograficzne na globusie

• porównuje powierzchnię kontynentów i oceanów na podstawie diagramów

• wskazuje akweny morskie na trasach pierwszych wypraw geograficznych

Uczeń:

• podaje przyczyny odkryć geograficznych

  • wskazuje na mapie wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi i akweny morskie na trasie wyprawy geograficznej Marca Polo

  • opisuje na podstawie mapy szlaki wypraw Ferdynanda Magellana i Krzysztofa Kolumba

Uczeń:

• określa na globusie i mapie położenie punktów, kontynentów i oceanów na kuli ziemskiej

• opisuje podróże odkrywcze w okresie od XVII w. do XX w.

Uczeń:

• oblicza różnicę wysokości między najwyższym szczytem na Ziemi a największą głębią w oceanach

• przedstawia znaczenie odkryć geograficznych

4. Krajobrazy świata

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu pogoda

• wymienia składniki pogody

• wyjaśnia znaczenie terminu klimat

• wymienia na podstawie mapy tematycznej strefy klimatyczne Ziemi

• wymienia na podstawie ilustracji strefy krajobrazowe Ziemi

• wskazuje na mapie strefy wilgotnych lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych strefy umiarkowanej

• podaje nazwy warstw wilgotnego lasu równikowego i wskazuje te warstwy na ilustracji

• rozpoznaje rośliny i zwierzęta typowe dla lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych

• wyjaśnia znaczenie terminów: sawanna, step

• wskazuje na mapie strefy sawann i stepów

• wymienia gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla sawann i stepów

• wyjaśnia znaczenie terminu pustynia

• wskazuje na mapie obszary występowania pustyń gorących i pustyń lodowych

• rozpoznaje rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla pustyń gorących i pustyń lodowych

• wskazuje na mapie położenie strefy krajobrazów śródziemnomorskich

• wymienia na podstawie mapy państwa leżące nad Morzem Śródziemnym

• rozpoznaje rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla strefy śródziemnomorskiej

• wymienia gatunki upraw charakterystycznych dla strefy śródziemnomorskiej

• wyjaśnia znaczenie terminów: tajga, tundra, wieloletnia zmarzlina

• wskazuje na mapie położenie stref tajgi i tundry

• rozpoznaje gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla tajgi i tundry

• wskazuje na mapie Himalaje

• wymienia charakterystyczne dla Himalajów gatunki roślin i zwierząt

Uczeń:

• • wyjaśnia różnicę między pogodą a klimatem

  • odczytuje z klimatogramu temperaturę powietrza i wielkość opadów atmosferycznych w danym miesiącu

• wymienia typy klimatów w strefie umiarkowanej

  • omawia na podstawie mapy stref klimatycznych i klimatogramów klimat strefy wilgotnych lasów równikowych oraz klimat strefy lasów liściastych i mieszanych

  • omawia na podstawie ilustracji warstwową budowę lasów strefy umiarkowanej

• wyjaśnia znaczenie terminów: preria, pampa

• omawia charakterystyczne cechy klimatu stref sawann i stepów

  • opisuje na podstawie ilustracji świat roślin i zwierząt pustyń gorących i pustyń lodowych

• wymienia cechy charakterystyczne klimatu śródziemnomorskiego

• wymienia obiekty turystyczne w basenie Morza Śródziemnego

• wymienia charakterystyczne cechy klimatu stref tajgi i tundry

• wskazuje na mapie położenie najwyższych łańcuchów górskich innych niż Himalaje

• charakteryzuje krajobraz wysokogórski w Himalajach

• opisuje świat roślin i zwierząt w Himalajach

Uczeń:

• • wskazuje na mapie klimatycznej obszary o najwyższej oraz najniższej średniej rocznej temperaturze powietrza

  • wskazuje na mapie klimatycznej obszary o największej i najmniejszej rocznej sumie opadów

  • porównuje temperaturę powietrza i opady atmosferyczne w klimacie morskim i kontynentalnym

  • wymienia kryteria wydzielania stref krajobrazowych

  • przedstawia na podstawie ilustracji układ stref krajobrazowych na półkuli północnej

  • charakteryzuje warstwy wilgotnego lasu równikowego

  • charakteryzuje na podstawie ilustracji krajobrazy sawann i stepów

  • omawia klimat stref pustyń gorących i pustyń lodowych

  • omawia rzeźbę terenu pustyń gorących

  • omawia cechy krajobrazu śródziemnomorskiego

  • charakteryzuje cechy krajobrazu tajgi i tundry

  • charakteryzuje na podstawie ilustracji piętra roślinne w Himalajach

Uczeń:

• • oblicza średnią roczną temperaturę powietrza

  • oblicza różnicę między średnią temperatura powietrza w najcieplejszym miesiącu i najzimniejszym miesiącu roku

  • oblicza roczną sumę opadów

  • prezentuje przykłady budownictwa, sposoby gospodarowania i zajęcia mieszkańców stref wilgotnych lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych

  • porównuje cechy krajobrazu sawann i stepów

  • omawia przykłady budownictwa i sposoby gospodarowania w strefach pustyń gorących i pustyń lodowych

  • prezentuje przykłady budownictwa i sposoby gospodarowania w strefie śródziemnomorskiej

  • porównuje budownictwo i życie mieszkańców stref tajgi i tundry

  • analizuje zmienność warunków klimatycznych w Himalajach i jej wpływ na życie ludności

Uczeń:

• • przedstawia zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych na Ziemi na podstawie map tematycznych

  • omawia wpływ człowieka na krajobrazy Ziemi

  • porównuje wilgotne lasy równikowe z lasami liściastymi i mieszanymi strefy umiarkowanej pod względem klimatu, roślinności i świata zwierząt

  • analizuje strefy sawann i stepów pod względem położenia, warunków klimatycznych i głównych cech krajobrazu

  • przedstawia podobieństwa i różnice między krajobrazami pustyń gorących i pustyń lodowych

  • opisuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji zróżnicowanie przyrodnicze i kulturowe strefy śródziemnomorskiej

  • porównuje rozmieszczenie stref krajobrazowych na Ziemi i pięter roślinności w górach

Wymagania na poszczególne oceny

na ocenę dopuszczającą

na ocenę dostateczną

na ocenę dobrą

na ocenę bardzo dobrą

na ocenę celującą

2

3

4

5

6

1. Współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wskazuje na mapie lub na globusie równik, południki 0° i 180° oraz półkule: południową, północną, wschodnią i zachodnią

• podaje symbole oznaczające kierunki geograficzne

• wyjaśnia, do czego służą współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wymienia cechy południków i równoleżników

• podaje wartości południków i równoleżników w miarach kątowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: długość geograficzna, szerokość geograficzna

• wyjaśnia znaczenie terminów: rozciągłość południkowa, rozciągłość równoleżnikowa

Uczeń:

• odczytuje szerokość geograficzną i długość geograficzną wybranych punktów na globusie i mapie

• odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych

Uczeń:

• określa położenie matematycznogeograficzne punktów i obszarów na mapie świata i mapie Europy

• wyznacza współrzędne geograficzne na podstawie mapy drogowej

• oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową wybranych obszarów na Ziemi

• wyznacza współrzędne geograficzne punktu, w którym się znajduje, za pomocą aplikacji obsługującej mapy w smartfonie lub komputerze

Uczeń:

• wyznacza w terenie współrzędne geograficzne dowolnych punktów za pomocą mapy i odbiornika GPS

2. Ruchy Ziemi

Uczeń:

• wymienia rodzaje ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym

• wymienia planety Układu Słonecznego w kolejności od znajdującej się najbliżej Słońca do tej, która jest położona najdalej

• wyjaśnia, na czym polega ruch obrotowy Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu górowanie Słońca

• określa czas trwania ruchu obrotowego

• demonstruje ruch obrotowy Ziemi przy użyciu modeli

• wyjaśnia, na czym polega ruch obiegowy Ziemi

• demonstruje ruch obiegowy Ziemi przy użyciu modeli

• wymienia daty rozpoczęcia astronomicznych pór roku

• wskazuje na globusie i mapie strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: gwiazda, planeta, planetoida, meteor, meteoryt, kometa

• podaje różnicę między gwiazdą a planetą

• wymienia cechy ruchu obrotowego Ziemi

• omawia występowanie dnia i nocy jako głównego następstwo ruchu

obrotowego

• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi

• wymienia strefy oświetlenia Ziemi i wskazuje ich granice na mapie lub globusie

Uczeń:

• rozpoznaje rodzaje ciał niebieskich przedstawionych na ilustracji

• opisuje dzienną wędrówkę Słońca po niebie, posługując się ilustracją lub planszą

• omawia wędrówkę Słońca po niebie w różnych porach roku na podstawie ilustracji

• omawia przebieg linii zmiany daty

• przedstawia zmiany w oświetleniu Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku na podstawie ilustracji

• wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi

• wyjaśnia, na jakiej podstawie wyróżnia się strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• opisuje budowę Układu Słonecznego

• wyjaśnia zależność między kątem padania promieni słonecznych a długością cienia gnomonu lub drzewa na podstawie ilustracji

• określa różnicę między czasem strefowym a czasem słonecznym na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczyny występowania dnia polarnego i nocy polarnej

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi z uwzględnieniem kąta padania promieni słonecznych, czasu trwania dnia i nocy oraz występowania pór roku

Uczeń:

• wyjaśnia związek między ruchem obrotowym Ziemi a takimi zjawiskami jak pozorna wędrówka Słońca po niebie, górowanie Słońca, występowanie dnia i nocy, dobowy rytm życia człowieka i przyrody, występowanie stref czasowych

• określa czas strefowy na podstawie mapy stref czasowych

• wykazuje związek między położeniem geograficznym obszaru a wysokością górowania Słońca

• wykazuje związek między ruchem obiegowym Ziemi a strefami jej oświetlenia oraz strefowym zróżnicowaniem klimatów i krajobrazów na Ziemi

3. Środowisko przyrodnicze i ludność Europy

Uczeń:

• określa położenie Europy na mapie świata

• wymienia nazwy większych mórz, zatok, cieśnin i wysp Europy i wskazuje je na mapie

• wskazuje przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia elementy krajobrazu Islandii na podstawie fotografii

• wymienia strefy klimatyczne w Europie na podstawie mapy klimatycznej

• wskazuje na mapie obszary w Europie o cechach klimatu morskiego i kontynentalnego

• podaje liczbę państw Europy

• wskazuje na mapie politycznej największe i najmniejsze państwa Europy

• wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Europy

• wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia

• wskazuje na mapie rozmieszczenia ludności obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia

• wymienia starzejące się kraje Europy

• wskazuje Paryż i Londyn na mapie Europy

Uczeń:

• omawia przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia czynniki decydujące o długości linii brzegowej Europy

• wymienia największe krainy geograficzne Europy i wskazuje je na mapie

• opisuje położenie geograficzne Islandii na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminów: wulkan, magma, erupcja, lawa, bazalt

• przedstawia kryterium wyróżniania stref klimatycznych

• omawia cechy wybranych typów i odmian klimatu Europy na podstawie klimatogramów

• wymienia i wskazuje na mapie politycznej Europy państwa powstałe na przełomie lat 80. i 90. XX w.

• omawia rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy rozmieszczenia ludności

• przedstawia liczbę ludności Europy na tle liczby ludności pozostałych kontynentów na podstawie wykresów

• wymienia przyczyny migracji Ludności

• wymienia kraje imigracyjne i kraje emigracyjne w Europie

• wymienia cechy krajobrazu wielkomiejskiego

• wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Europy i świata

• porównuje miasta Europy z miastami świata na podstawie wykresów

Uczeń:

• opisuje ukształtowanie powierzchni Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• opisuje położenie Islandii względem płyt litosfery na podstawie mapy geologicznej

• wymienia przykłady obszarów występowania trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów na świecie na podstawie mapy geologicznej i mapy ogólnogeograficznej

• omawia czynniki wpływające na zróżnicowanie klimatyczne Europy na podstawie map klimatycznych

• podaje różnice między strefami klimatycznymi, które znajdują się w Europie

• charakteryzuje zmiany liczby ludności Europy

• analizuje strukturę wieku i płci ludności na podstawie piramid wieku i płci ludności wybranych krajów Europy

• przedstawia zalety i wady życia w wielkim mieście

• omawia położenie i układ przestrzenny Londynu i Paryża na podstawie map

Uczeń:

• porównuje ukształtowanie powierzchni wschodniej i zachodniej oraz północnej i południowej części Europy

• wyjaśnia przyczyny występowania gejzerów na Islandii

• omawia strefy klimatyczne w Europie i charakterystyczną dla nich roślinność na podstawie klimatogramów i fotografii

• omawia wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza w Europie

• omawia wpływ ukształtowania powierzchni na klimat Europy

• porównuje piramidy wieku i płci społeczeństw: młodego
i starzejącego się

• przedstawia korzyści i zagrożenia związane z migracjami ludności

• porównuje Paryż i Londyn pod względem ich znaczenia na świecie

Uczeń:

• wyjaśnia wpływ działalności lądolodu na ukształtowanie północnej części Europy na podstawie mapy i dodatkowych źródeł informacji

• wyjaśnia wpływ położenia na granicy płyt litosfery na występowanie wulkanów i trzęsień ziemi na Islandii

• wyjaśnia, dlaczego w Europie na tej samej szerokości geograficznej występują różne typy i odmiany klimatu

• podaje zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi na podstawie ilustracji oraz map klimatycznych

• przedstawia rolę Unii Europejskiej w przemianach społecznych i gospodarczych Europy

• analizuje przyczyny i skutki starzenia się społeczeństw Europy

• opisuje działania, które można podjąć, aby zmniejszyć tempo starzenia się społeczeństwa Europy

• omawia przyczyny nielegalnej imigracji do Europy

• ocenia skutki migracji ludności między państwami Europy oraz imigracji ludności z innych kontynentów

• ocenia rolę i funkcje Paryża i Londynu jako wielkich metropolii

4. Gospodarka Europy

Uczeń:

• wymienia zadania i funkcje rolnictwa

• wyjaśnia znaczenie terminu plony

• wymienia zadania i funkcje przemysłu

• wymienia znane i cenione na świecie francuskie wyroby przemysłowe

• podaje przykłady odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii na podstawie schematu

• rozpoznaje typy elektrowni na podstawie fotografii

• wymienia walory przyrodnicze Europy Południowej na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia atrakcje turystyczne w wybranych krajach Europy Południowej na podstawie mapy tematycznej i fotografii

Uczeń:

• wymienia czynniki rozwoju przemysłu we Francji

• podaje przykłady działów nowoczesnego przemysłu we Francji

• wymienia czynniki wpływające na strukturę produkcji energii w Europie

• podaje główne zalety i wady różnych typów elektrowni

• omawia walory kulturowe Europy Południowej na podstawie fotografii

• wymienia elementy infrastruktury turystycznej na podstawie fotografii oraz tekstów źródłowych

Uczeń:

• wyjaśnia, czym się charakteryzuje nowoczesny przemysł we Francji

• omawia zmiany w wykorzystaniu źródeł energii w Europie w XX i XXI w. na podstawie wykresu

• omawia znaczenie turystyki w krajach Europy Południowej na podstawie wykresów dotyczących liczby turystów i wpływów z turystyki

Uczeń:• wyjaśnia znaczenie nowoczesnych usług we Francji na podstawie diagramów przedstawiających strukturę zatrudnienia według sektorów oraz strukturę wytwarzania PKB we Francji

• charakteryzuje usługi turystyczne i transportowe we Francji

• przedstawia zalety i wady elektrowni jądrowych

• omawia skutki wykorzystania różnych źródeł energii dla środowiska geograficznego

• omawia wpływ rozwoju turystyki na infrastrukturę turystyczną oraz strukturę zatrudnienia w krajach Europy Południowej

Uczeń:

• omawia rolę i znaczenie nowoczesnego przemysłu i usług we Francji

• analizuje wpływ warunków środowiska przyrodniczego w wybranych krajach Europy na wykorzystanie różnych źródeł energii

5. Sąsiedzi Polski

Uczeń:

• wymienia główne działy przetwórstwa przemysłowego w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• wskazuje na mapie Nadrenię Północną-Westfalię

• wymienia walory przyrodnicze i kulturowe Czech i Słowacji

• wymienia atrakcje turystyczne w Czechach i na Słowacji

• wymienia walory przyrodnicze Litwy i Białorusi

• przedstawia główne atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi

• omawia położenie geograficzne Ukrainy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia surowce mineralne Ukrainy na podstawie mapy gospodarczej

• wskazuje na mapie największe krainy geograficzne Rosji

• wymienia surowce mineralne Rosji

• wskazuje na mapie sąsiadów Polski

• wymienia przykłady współpracy Polski z sąsiednimi krajami

Uczeń:

• omawia znaczenie przemysłu w niemieckiej gospodarce

• wymienia znane i cenione na świecie niemieckie wyroby przemysłowe

• rozpoznaje obiekty z Listy światowego dziedzictwa UNESCO w Czechach i na Słowacji na ilustracjach

• przedstawia atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi na podstawie mapy tematycznej i fotografii

• wymienia na podstawie mapy cechy środowiska przyrodniczego Ukrainy sprzyjające rozwojowi gospodarki

• wskazuje na mapie obszary, nad którymi Ukraina utraciła kontrolę

• podaje nazwy euroregionów na podstawie mapy

Uczeń:

• omawia przyczyny zmian zapoczątkowanych w przemyśle w Niemczech w latach 60. XX w.

• analizuje strukturę zatrudnienia w przemyśle w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Czech i Słowacji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• omawia środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• podaje czynniki wpływające na atrakcyjność turystyczną Litwy i Białorusi

• podaje przyczyny zmniejszania się liczby ludności Ukrainy na podstawie wykresu i schematu

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Rosji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• charakteryzuje relacje Polski z Rosją podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• przedstawia główne kierunki zmian przemysłu w Nadrenii Północnej-
-Westfalii na podstawie mapy i fotografii

• charakteryzuje nowoczesne przetwórstwo przemysłowe w Nadrenii Północnej-Westfalii na podstawie mapy

• porównuje cechy środowiska przyrodniczego Czech i Słowacji

• opisuje przykłady atrakcji turystycznych Czech i Słowacji na podstawie fotografii

• porównuje walory przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej i fotografii

• podaje przyczyny konfliktów na Ukrainie

• opisuje stosunki Polski z sąsiadami na podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• omawia wpływ sektora kreatywnego na gospodarkę Nadrenii Północnej-
-Westfalii

• udowadnia, że Niemcy są światową potęgą gospodarczą na podstawie danych statystycznych oraz map gospodarczych

• udowadnia, że Czechy i Słowacja to kraje atrakcyjne pod względem turystycznym

• analizuje konsekwencje gospodarcze konfliktów na Ukrainie

• charakteryzuje atrakcje turystyczne Ukrainy na podstawie dodatkowych źródeł oraz fotografii

• uzasadnia potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami Polski

• przygotowuje pracę (np. album, plakat, prezentację multimedialną) na temat inicjatyw zrealizowanych w najbliższym euroregionie na podstawie dodatkowych źródeł informacji

Wymagania na poszczególne oceny

na ocenę dopuszczającą

na ocenę dostateczną

na ocenę dobrą

na ocenę bardzo dobrą

na ocenę celującą

2

3

4

5

6

1. Współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wskazuje na mapie lub na globusie równik, południki 0° i 180° oraz półkule: południową, północną, wschodnią i zachodnią

• podaje symbole oznaczające kierunki geograficzne

• wyjaśnia, do czego służą współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wymienia cechy południków i równoleżników

• podaje wartości południków i równoleżników w miarach kątowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: długość geograficzna, szerokość geograficzna

• wyjaśnia znaczenie terminów: rozciągłość południkowa, rozciągłość równoleżnikowa

Uczeń:

• odczytuje szerokość geograficzną i długość geograficzną wybranych punktów na globusie i mapie

• odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych

Uczeń:

• określa położenie matematycznogeograficzne punktów i obszarów na mapie świata i mapie Europy

• wyznacza współrzędne geograficzne na podstawie mapy drogowej

• oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową wybranych obszarów na Ziemi

• wyznacza współrzędne geograficzne punktu, w którym się znajduje, za pomocą aplikacji obsługującej mapy w smartfonie lub komputerze

Uczeń:

• wyznacza w terenie współrzędne geograficzne dowolnych punktów za pomocą mapy i odbiornika GPS

2. Ruchy Ziemi

Uczeń:

• wymienia rodzaje ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym

• wymienia planety Układu Słonecznego w kolejności od znajdującej się najbliżej Słońca do tej, która jest położona najdalej

• wyjaśnia, na czym polega ruch obrotowy Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu górowanie Słońca

• określa czas trwania ruchu obrotowego

• demonstruje ruch obrotowy Ziemi przy użyciu modeli

• wyjaśnia, na czym polega ruch obiegowy Ziemi

• demonstruje ruch obiegowy Ziemi przy użyciu modeli

• wymienia daty rozpoczęcia astronomicznych pór roku

• wskazuje na globusie i mapie strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: gwiazda, planeta, planetoida, meteor, meteoryt, kometa

• podaje różnicę między gwiazdą a planetą

• wymienia cechy ruchu obrotowego Ziemi

• omawia występowanie dnia i nocy jako głównego następstwo ruchu

obrotowego

• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi

• wymienia strefy oświetlenia Ziemi i wskazuje ich granice na mapie lub globusie

Uczeń:

• rozpoznaje rodzaje ciał niebieskich przedstawionych na ilustracji

• opisuje dzienną wędrówkę Słońca po niebie, posługując się ilustracją lub planszą

• omawia wędrówkę Słońca po niebie w różnych porach roku na podstawie ilustracji

• omawia przebieg linii zmiany daty

• przedstawia zmiany w oświetleniu Ziemi w pierwszych dniach astronomicznych pór roku na podstawie ilustracji

• wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi

• wyjaśnia, na jakiej podstawie wyróżnia się strefy oświetlenia Ziemi

Uczeń:

• opisuje budowę Układu Słonecznego

• wyjaśnia zależność między kątem padania promieni słonecznych a długością cienia gnomonu lub drzewa na podstawie ilustracji

• określa różnicę między czasem strefowym a czasem słonecznym na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczyny występowania dnia polarnego i nocy polarnej

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi z uwzględnieniem kąta padania promieni słonecznych, czasu trwania dnia i nocy oraz występowania pór roku

Uczeń:

• wyjaśnia związek między ruchem obrotowym Ziemi a takimi zjawiskami jak pozorna wędrówka Słońca po niebie, górowanie Słońca, występowanie dnia i nocy, dobowy rytm życia człowieka i przyrody, występowanie stref czasowych

• określa czas strefowy na podstawie mapy stref czasowych

• wykazuje związek między położeniem geograficznym obszaru a wysokością górowania Słońca

• wykazuje związek między ruchem obiegowym Ziemi a strefami jej oświetlenia oraz strefowym zróżnicowaniem klimatów i krajobrazów na Ziemi

3. Środowisko przyrodnicze i ludność Europy

Uczeń:

• określa położenie Europy na mapie świata

• wymienia nazwy większych mórz, zatok, cieśnin i wysp Europy i wskazuje je na mapie

• wskazuje przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia elementy krajobrazu Islandii na podstawie fotografii

• wymienia strefy klimatyczne w Europie na podstawie mapy klimatycznej

• wskazuje na mapie obszary w Europie o cechach klimatu morskiego i kontynentalnego

• podaje liczbę państw Europy

• wskazuje na mapie politycznej największe i najmniejsze państwa Europy

• wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Europy

• wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia

• wskazuje na mapie rozmieszczenia ludności obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia

• wymienia starzejące się kraje Europy

• wskazuje Paryż i Londyn na mapie Europy

Uczeń:

• omawia przebieg umownej granicy między Europą a Azją

• wymienia czynniki decydujące o długości linii brzegowej Europy

• wymienia największe krainy geograficzne Europy i wskazuje je na mapie

• opisuje położenie geograficzne Islandii na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminów: wulkan, magma, erupcja, lawa, bazalt

• przedstawia kryterium wyróżniania stref klimatycznych

• omawia cechy wybranych typów i odmian klimatu Europy na podstawie klimatogramów

• wymienia i wskazuje na mapie politycznej Europy państwa powstałe na przełomie lat 80. i 90. XX w.

• omawia rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy rozmieszczenia ludności

• przedstawia liczbę ludności Europy na tle liczby ludności pozostałych kontynentów na podstawie wykresów

• wymienia przyczyny migracji Ludności

• wymienia kraje imigracyjne i kraje emigracyjne w Europie

• wymienia cechy krajobrazu wielkomiejskiego

• wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Europy i świata

• porównuje miasta Europy z miastami świata na podstawie wykresów

Uczeń:

• opisuje ukształtowanie powierzchni Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• opisuje położenie Islandii względem płyt litosfery na podstawie mapy geologicznej

• wymienia przykłady obszarów występowania trzęsień ziemi i wybuchów wulkanów na świecie na podstawie mapy geologicznej i mapy ogólnogeograficznej

• omawia czynniki wpływające na zróżnicowanie klimatyczne Europy na podstawie map klimatycznych

• podaje różnice między strefami klimatycznymi, które znajdują się w Europie

• charakteryzuje zmiany liczby ludności Europy

• analizuje strukturę wieku i płci ludności na podstawie piramid wieku i płci ludności wybranych krajów Europy

• przedstawia zalety i wady życia w wielkim mieście

• omawia położenie i układ przestrzenny Londynu i Paryża na podstawie map

Uczeń:

• porównuje ukształtowanie powierzchni wschodniej i zachodniej oraz północnej i południowej części Europy

• wyjaśnia przyczyny występowania gejzerów na Islandii

• omawia strefy klimatyczne w Europie i charakterystyczną dla nich roślinność na podstawie klimatogramów i fotografii

• omawia wpływ prądów morskich na temperaturę powietrza w Europie

• omawia wpływ ukształtowania powierzchni na klimat Europy

• porównuje piramidy wieku i płci społeczeństw: młodego
i starzejącego się

• przedstawia korzyści i zagrożenia związane z migracjami ludności

• porównuje Paryż i Londyn pod względem ich znaczenia na świecie

Uczeń:

• wyjaśnia wpływ działalności lądolodu na ukształtowanie północnej części Europy na podstawie mapy i dodatkowych źródeł informacji

• wyjaśnia wpływ położenia na granicy płyt litosfery na występowanie wulkanów i trzęsień ziemi na Islandii

• wyjaśnia, dlaczego w Europie na tej samej szerokości geograficznej występują różne typy i odmiany klimatu

• podaje zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi na podstawie ilustracji oraz map klimatycznych

• przedstawia rolę Unii Europejskiej w przemianach społecznych i gospodarczych Europy

• analizuje przyczyny i skutki starzenia się społeczeństw Europy

• opisuje działania, które można podjąć, aby zmniejszyć tempo starzenia się społeczeństwa Europy

• omawia przyczyny nielegalnej imigracji do Europy

• ocenia skutki migracji ludności między państwami Europy oraz imigracji ludności z innych kontynentów

• ocenia rolę i funkcje Paryża i Londynu jako wielkich metropolii

4. Gospodarka Europy

Uczeń:

• wymienia zadania i funkcje rolnictwa

• wyjaśnia znaczenie terminu plony

• wymienia zadania i funkcje przemysłu

• wymienia znane i cenione na świecie francuskie wyroby przemysłowe

• podaje przykłady odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii na podstawie schematu

• rozpoznaje typy elektrowni na podstawie fotografii

• wymienia walory przyrodnicze Europy Południowej na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia atrakcje turystyczne w wybranych krajach Europy Południowej na podstawie mapy tematycznej i fotografii

Uczeń:

• wymienia czynniki rozwoju przemysłu we Francji

• podaje przykłady działów nowoczesnego przemysłu we Francji

• wymienia czynniki wpływające na strukturę produkcji energii w Europie

• podaje główne zalety i wady różnych typów elektrowni

• omawia walory kulturowe Europy Południowej na podstawie fotografii

• wymienia elementy infrastruktury turystycznej na podstawie fotografii oraz tekstów źródłowych

Uczeń:

• wyjaśnia, czym się charakteryzuje nowoczesny przemysł we Francji

• omawia zmiany w wykorzystaniu źródeł energii w Europie w XX i XXI w. na podstawie wykresu

• omawia znaczenie turystyki w krajach Europy Południowej na podstawie wykresów dotyczących liczby turystów i wpływów z turystyki

Uczeń:• wyjaśnia znaczenie nowoczesnych usług we Francji na podstawie diagramów przedstawiających strukturę zatrudnienia według sektorów oraz strukturę wytwarzania PKB we Francji

• charakteryzuje usługi turystyczne i transportowe we Francji

• przedstawia zalety i wady elektrowni jądrowych

• omawia skutki wykorzystania różnych źródeł energii dla środowiska geograficznego

• omawia wpływ rozwoju turystyki na infrastrukturę turystyczną oraz strukturę zatrudnienia w krajach Europy Południowej

Uczeń:

• omawia rolę i znaczenie nowoczesnego przemysłu i usług we Francji

• analizuje wpływ warunków środowiska przyrodniczego w wybranych krajach Europy na wykorzystanie różnych źródeł energii

5. Sąsiedzi Polski

Uczeń:

• wymienia główne działy przetwórstwa przemysłowego w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• wskazuje na mapie Nadrenię Północną-Westfalię

• wymienia walory przyrodnicze i kulturowe Czech i Słowacji

• wymienia atrakcje turystyczne w Czechach i na Słowacji

• wymienia walory przyrodnicze Litwy i Białorusi

• przedstawia główne atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi

• omawia położenie geograficzne Ukrainy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia surowce mineralne Ukrainy na podstawie mapy gospodarczej

• wskazuje na mapie największe krainy geograficzne Rosji

• wymienia surowce mineralne Rosji

• wskazuje na mapie sąsiadów Polski

• wymienia przykłady współpracy Polski z sąsiednimi krajami

Uczeń:

• omawia znaczenie przemysłu w niemieckiej gospodarce

• wymienia znane i cenione na świecie niemieckie wyroby przemysłowe

• rozpoznaje obiekty z Listy światowego dziedzictwa UNESCO w Czechach i na Słowacji na ilustracjach

• przedstawia atrakcje turystyczne Litwy i Białorusi na podstawie mapy tematycznej i fotografii

• wymienia na podstawie mapy cechy środowiska przyrodniczego Ukrainy sprzyjające rozwojowi gospodarki

• wskazuje na mapie obszary, nad którymi Ukraina utraciła kontrolę

• podaje nazwy euroregionów na podstawie mapy

Uczeń:

• omawia przyczyny zmian zapoczątkowanych w przemyśle w Niemczech w latach 60. XX w.

• analizuje strukturę zatrudnienia w przemyśle w Niemczech na podstawie diagramu kołowego

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Czech i Słowacji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• omawia środowisko przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• podaje czynniki wpływające na atrakcyjność turystyczną Litwy i Białorusi

• podaje przyczyny zmniejszania się liczby ludności Ukrainy na podstawie wykresu i schematu

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Rosji na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• charakteryzuje relacje Polski z Rosją podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• przedstawia główne kierunki zmian przemysłu w Nadrenii Północnej-
-Westfalii na podstawie mapy i fotografii

• charakteryzuje nowoczesne przetwórstwo przemysłowe w Nadrenii Północnej-Westfalii na podstawie mapy

• porównuje cechy środowiska przyrodniczego Czech i Słowacji

• opisuje przykłady atrakcji turystycznych Czech i Słowacji na podstawie fotografii

• porównuje walory przyrodnicze Litwy i Białorusi na podstawie mapy ogólnogeograficznej i fotografii

• podaje przyczyny konfliktów na Ukrainie

• opisuje stosunki Polski z sąsiadami na podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• omawia wpływ sektora kreatywnego na gospodarkę Nadrenii Północnej-
-Westfalii

• udowadnia, że Niemcy są światową potęgą gospodarczą na podstawie danych statystycznych oraz map gospodarczych

• udowadnia, że Czechy i Słowacja to kraje atrakcyjne pod względem turystycznym

• analizuje konsekwencje gospodarcze konfliktów na Ukrainie

• charakteryzuje atrakcje turystyczne Ukrainy na podstawie dodatkowych źródeł oraz fotografii

• uzasadnia potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami Polski

• przygotowuje pracę (np. album, plakat, prezentację multimedialną) na temat inicjatyw zrealizowanych w najbliższym euroregionie na podstawie dodatkowych źródeł informacji

Wymagania na poszczególne oceny

na ocenę dopuszczającą

na ocenę dostateczną

na ocenę dobrą

na ocenę bardzo dobrą

na ocenę celującą

I. Azja

Uczeń:

• wskazuje na mapie położenie geograficzne Azji

• wymienia formy ukształtowania powierzchni Azji

• wymienia strefy klimatyczne Azji
  na podstawie mapy klimatycznej

• wymienia największe rzeki Azji

• wymienia strefy aktywności sejsmicznej w Azji na podstawie mapy geologicznej

• wyjaśnia znaczenie terminu wulkanizm

• odczytuje z mapy nazwy największych wulkanów w Azji

• wskazuje na mapie zasięg Ognistego Pierścienia Pacyfiku

• wymienia czynniki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa w Azji

• wymienia główne uprawy w Azji
  na podstawie mapy gospodarczej

• określa cechy położenia Japonii na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia cechy środowiska przyrodniczego Japonii

• wymienia główne uprawy w Japonii

• określa cechy położenia Chin na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• lokalizuje na mapie ośrodki przemysłu zaawansowanych technologii
  w Chinach

• wymienia główne uprawy w Chinach
  i opisuje ich rozmieszczenie na podstawie mapy gospodarczej

• określa położenie geograficzne Indii

• porównuje liczbę ludności Chin i Indii oraz odczytuje z wykresu ich prognozę

• wymienia największe aglomeracje Indii i wskazuje je na mapie

• wyjaśnia znaczenie terminu slamsy

• wymienia główne rośliny uprawne
  w Indiach i wskazuje na mapie tematycznej regiony ich występowania

• wymienia surowce mineralne w Indiach i wskazuje na mapie regiony ich występowania

• określa położenie geograficzne Bliskiego Wschodu

• wymienia państwa leżące na Bliskim Wschodzie na podstawie mapy politycznej

• wskazuje na mapie miejsca konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie

Uczeń:

• opisuje linię brzegową Azji na podstawie mapy świata

• charakteryzuje zróżnicowanie środowiska geograficznego Azji

• przedstawia kontrasty
  w ukształtowaniu powierzchni terenu Azji

• omawia czynniki klimatyczne kształtujące klimat Azji

• omawia strefy roślinne Azji

• omawia budowę wulkanu
  na podstawie ilustracji

• wymienia typy wulkanów i podaje
  ich główne cechy

• wskazuje na mapie obszary Azji
  o korzystnych i niekorzystnych warunkach do rozwoju rolnictwa

• wymienia czołówkę państw azjatyckich w światowych zbiorach roślin uprawnych na podstawie infografiki

• charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Japonii

• omawia strukturę zatrudnienia
  w Japonii na podstawie analizy danych statystycznych

• omawia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w Japonii

• przedstawia cechy rolnictwa Japonii na podstawie analizy danych statystycznych

• określa różnorodność cech środowiska geograficznego Chin na podstawie mapy tematycznej

• omawia czynniki przyrodnicze sprzyjające osadnictwu w Chinach

• przedstawia nierównomierne rozmieszczenie ludności Chin na podstawie mapy gęstości zaludnienia

• omawia główne kierunki produkcji rolnej w Chinach

• omawia cechy środowiska geograficznego Półwyspu Indyjskiego

• podaje przyczyny powstawania slamsów w Indiach

• omawia warunki uprawy roślin w Indiach na podstawie mapy tematycznej

• charakteryzuje indyjską Dolinę Krzemową

• omawia cechy środowiska przyrodniczego Bliskiego Wschodu

• omawia wielkość zasobów ropy naftowej na świecie i na Bliskim Wschodzie na podstawie wykresu
  i mapy tematycznej

• przedstawia cele organizacji OPEC

Uczeń:

• omawia budowę geologiczną Azji
  na podstawie mapy tematycznej

• omawia cyrkulację monsunową i jej wpływ na klimat Azji

• charakteryzuje kontrasty klimatyczne
  i roślinne w Azji na podstawie mapy tematycznej

• omawia czynniki wpływające na układ sieci rzecznej w Azji

• omawia płytową budowę litosfery
  na podstawie map tematycznych

• wyjaśnia przyczyny występowania trzęsień ziemi i tsunami w Azji

• opisuje przebieg trzęsienia ziemi

• omawia warunki przyrodnicze
  i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa
  w Azji

• opisuje ekstremalne zjawiska klimatyczne i ich skutki w Japonii opisuje skutki występowania tajfunów na obszarze Japonii

• omawia bariery utrudniające rozwój gospodarki Japonii

• omawia znaczenie i rolę transportu
  w gospodarce Japonii

• omawia cechy gospodarki Chin

• analizuje wielkości PKB w Chinach na tle innych krajów świata na podstawie danych statystycznych

• charakteryzuje tradycyjne rolnictwo
  i warunki rozwoju rolnictwa Chin

• przedstawia problemy demograficzne Indii

• omawia system kastowy w Indiach

• przedstawia zróżnicowanie indyjskiej edukacji

• analizuje strukturę zatrudnienia
  i strukturę PKB Indii na podstawie wykresu

• charakteryzuje przetwórstwo przemysłowe Indii

• omawia zróżnicowanie religijne na Bliskim Wschodzie

• omawia wpływ religii na życie muzułmanów

• przedstawia znaczenie produkcji wyrobów z ropy naftowej w krajach Bliskiego Wschodu

Uczeń:

• analizuje azjatyckie rekordy dotyczące rzeźby terenu, linii brzegowej
  i hydrosfery na podstawie infografiki

• omawia powstawanie Himalajów
  i rowów oceanicznych

• przedstawia sposoby zabezpieczania ludzi przed skutkami trzęsień ziemi

• omawia warunki klimatyczne w Azji wpływające na rytm uprawy ryżu

• omawia znaczenie uprawy ryżu dla krajów Azji Południowo-Wschodniej

• wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem wulkanów, trzęsień ziemi i tsunami
  w Japonii

• analizuje źródła gospodarczego rozwoju Japonii

• charakteryzuje cechy nowoczesnej gospodarki Japonii oraz rodzaje produkcji przemysłowej

• uzasadnia, że gospodarka Japonii należy do najnowocześniejszych na świecie

• przedstawia problemy demograficzne
  i społeczne Chin z uwzględnieniem przyrostu naturalnego na podstawie analizy danych statystycznych

• omawia znaczenie nowoczesnych kolei w rozwoju gospodarczym Chin

• omawia kontrasty etniczne, językowe
  i religijne w Indiach

• charakteryzuje cechy gospodarki Indii
  i możliwości ich rozwoju

• omawia znaczenie ropy naftowej
  w rozwoju ekonomicznym państw Bliskiego Wschodu

• omawia źródła konfliktów zbrojnych
  i terroryzmu na Bliskim Wschodzie

Uczeń:

• • wyjaśnia, dlaczego na wschodnich wybrzeżach Azji występuje wiele wulkanów

  • udowadnia słuszność stwierdzenia,
    że Azja to kontynent kontrastów geograficznych

  • omawia wpływ budowy geologicznej
    na występowanie rowów tektonicznych, wulkanów, trzęsień ziemi i tsunami

  • ocenia skutki trzęsień ziemi dla obszarów gęsto zaludnionych

  • wyjaśnia na podstawie mapy ogólnogeograficznej i analizy danych statystycznych, dlaczego grunty orne mają niewielki udział w strukturze użytkowania ziemi w Azji

  • wykazuje związki między cechami klimatu monsunowego a rytmem upraw i „kulturą ryżu” w Azji Południowo-Wschodniej

  • ocenia znaczenie warunków przyrodniczych i czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii

  • omawia wpływ gospodarki Chin na gospodarkę światową

  • opisuje główne problemy indyjskiego społeczeństwa oraz przedstawia ich przyczyny

  • analizuje skutki występowania konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie

II. Afryka

Uczeń:

• • określa położenie matematyczno-
    -geograficzne Afryki na podstawie mapy ogólnogeograficznej

  • wymienia strefy klimatyczne Afryki

  • wymienia największe rzeki i jeziora Afryki

  • wymienia czynniki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa
    w Afryce

  • wymienia główne uprawy w Afryce

  • wymienia surowce mineralne Afryki na podstawie mapy gospodarczej

  • wskazuje obszary występowania surowców mineralnych na terenie Afryki

  • wymienia atrakcyjne turystycznie państwa Afryki

  • wyjaśnia różnicę między głodem a niedożywieniem

  • wymienia państwa w Afryce dotknięte głodem i niedożywieniem

  • określa położenie geograficzne Kenii

  • wymienia obiekty turystyczne na terenie Kenii

Uczeń:

• omawia cechy ukształtowania powierzchni Afryki

• wymienia cechy różnych typów klimatu w Afryce na podstawie klimatogramów

• charakteryzuje sieć rzeczną i jeziora Afryki

• omawia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Afryce

• charakteryzuje znaczenie chowu zwierząt w krajach Afryki

• przedstawia zróżnicowanie PKB w różnych państwach Afryki na podstawie analizy danych statystycznych

• omawia przemysł wydobywczy w Afryce

• wskazuje państwa w Afryce dotknięte problemem głodu i niedożywienia na podstawie mapy tematycznej

• analizuje niedożywienie ludności w Afryce na podstawie wykresu

• przedstawia ruch turystyczny Kenii na podstawie analizy danych statystycznych

Uczeń:

• omawia wpływ czynników klimatotwórczych na klimat Afryki

• omawia rozmieszczenie opadów atmosferycznych w Afryce na podstawie mapy klimatycznej

• omawia udział rolnictwa w strukturze zatrudnienia w wybranych państwach Afryki na podstawie wykresu

• omawia gospodarkę w strefie Sahelu

• omawia cechy gospodarki krajów Afryki na podstawie analizy danych statystycznych

• przedstawia nowoczesne działy gospodarki Afryki

• omawia rozwój i znaczenie usług w Afryce

• omawia przyczyny niedożywienia ludności w Afryce

• opisuje zmiany w poziomie niedożywienia ludności Afryki

• wymienia obiekty w Kenii wpisane na listę dziedzictwa UNESCO

• opisuje walory kulturowe Kenii na podstawie wybranych źródeł informacji

Uczeń:

• omawia związek budowy geologicznej Afryki z powstawaniem rowów tektonicznych

• wyjaśnia cyrkulację powietrza w strefie międzyzwrotnikowej

• omawia przyczyny procesu pustynnienia w strefie Sahelu

• przedstawia czynniki ograniczające rozwój gospodarki w Afryce

• omawia skutki niedożywienia ludności w Afryce

• omawia bariery ograniczające rozwój turystyki w Afryce

• omawia walory przyrodnicze Kenii wpływające na rozwój turystyki

Uczeń:

• wyjaśnia istnienie strefowości klimatyczno-roślinno-glebowej w Afryce

• wyjaśnia związki między warunkami przyrodniczymi a możliwościami gospodarowania w strefie Sahelu

• przedstawia rolę chińskich inwestycji na kontynencie afrykańskim

• przedstawia sposoby walki z głodem ludności Afryki

• określa związki między warunkami przyrodniczymi i kulturowymi a rozwojem turystyki na przykładzie Kenii

III. Ameryka Północna i Ameryka Południowa

Uczeń:

• określa położenie geograficzne Ameryki

• wymienia nazwy mórz i oceanów oblewających Amerykę Północną
  i Amerykę Południową

• wymienia największe rzeki Ameryki
  i wskazuje je na mapie

• wyjaśnia znaczenie terminów: tornado, cyklon tropikalny

• wskazuje na mapie Aleję Tornad

• wymienia nazwy wybranych cyklonów tropikalnych w XXI wieku

• określa położenie geograficzne Amazonii

• omawia florę i faunę lasów równikowych

• podaje liczbę ludności Ameryki Północnej i Ameryki Południowej
  na podstawie wykresu

• wymienia główne odmiany człowieka zamieszkujące Amerykę

• wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, aglomeracja, megalopolis

• wymienia obszary słabo i gęsto zaludnione w Ameryce Północnej
  i Ameryce Południowej i wskazuje je na mapie

• wymienia największe miasta
  i aglomeracje Ameryki Północnej
  i Ameryki Południowej i wskazuje
  na mapie

• określa położenie geograficzne Stanów Zjednoczonych

• wyjaśnia znaczenie terminów: produkt światowy brutto, technopolia

• wymienia główne działy przemysłu
  w Stanach Zjednoczonych

• wymienia rodzaje usług wyspecjalizowanych w Stanach Zjednoczonych

Uczeń:

• wymienia nazwy państw leżących
  w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej

• podaje główne cechy ukształtowania powierzchni Ameryki

• wymienia strefy klimatyczne Ameryki

• omawia przyczyny powstawania tornad i cyklonów tropikalnych

• podaje główne rejony występowania cyklonów tropikalnych i kierunki ich przemieszczania się

• podaje cechy środowiska geograficznego Amazonii

• omawia cechy klimatu Amazonii

• podaje przyczyny zróżnicowania etnicznego i kulturowego Ameryki

• przedstawia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Ameryce Północnej i Ameryce Południowej

• analizuje liczbę ludności miejskiej
  w ogólnej liczbie ludności państw Ameryki na podstawie mapy tematycznej

• opisuje cechy położenia geograficznego Stanów Zjednoczonych

• wymienia czynniki wpływające na rozwój Doliny Krzemowej

• omawia strukturę użytkowania ziemi
  w Stanach Zjednoczonych na podstawie wykresu

Uczeń:

• • charakteryzuje budowę geologiczną Ameryki

  • omawia czynniki klimatyczne wpływające na klimat Ameryki

  • porównuje strefy klimatyczne ze strefami roślinnymi w Ameryce

  • charakteryzuje wody powierzchniowe Ameryki na podstawie mapy ogólnogeograficznej

  • omawia mechanizm powstawania tornad i cyklonów tropikalnych

  • podaje przyczyny wysokich rocznych sum opadów atmosferycznych
    w Amazonii

  • opisuje piętrowość wilgotnych lasów równikowych w Amazonii

  • omawia wielkie migracje w historii zasiedlania Ameryki

  • omawia zmiany liczby ludności
    w Ameryce na przestrzeni lat
    na podstawie wykresu

  • omawia rozwój miast Ameryki
    na podstawie wybranych źródeł

  • podaje przykłady megalopolis
    w Ameryce i wskazuje je na mapie

  • podaje przyczyny powstawania slamsów w wielkich miastach na przykładzie Ameryki Południowej

  • omawia znaczenie przemysłu i jego kluczowe działy w Stanach Zjednoczonych

  • omawia cechy rolnictwa Stanów Zjednoczonych

Uczeń:

• wykazuje związek ukształtowania powierzchni z budową geologiczną
  w Ameryce

• omawia związek stref klimatycznych ze strefami roślinnymi w Ameryce

• przedstawia skutki występowania tornad i cyklonów tropikalnych
  w Ameryce

• omawia ekologiczne następstwa wylesiania Amazonii

  • podaje kierunki gospodarczego wykorzystania Amazonii

• przedstawia sytuację rdzennej ludności w Ameryce

• przedstawia negatywne skutki urbanizacji w Ameryce

• określa cechy megalopolis w Ameryce Północnej

• charakteryzuje wybrane wskaźniki rozwoju gospodarczego Stanów Zjednoczonych

• omawia znaczenie usług wyspecjalizowanych w gospodarce Stanów Zjednoczonych

Uczeń:

• przedstawia cechy ukształtowania powierzchni Ameryki Północnej i Ameryki Południowej na podstawie map

• przedstawia sposoby ochrony przed nadchodzącym cyklonem na podstawie wybranych źródeł informacji

• przedstawia działania człowieka mające na celu ochronę walorów przyrodniczych Amazonii

• opisuje problemy ludności mieszkających w slamsach na podstawie materiałów źródłowych

• ocenia wpływ przemysłu zaawansowanych technologii na rozwój gospodarki Stanów Zjednoczonych

• ocenia rolę Stanów Zjednoczonych
  w gospodarce światowej na podstawie analizy danych statystycznych

IV. Australia i Oceania

Uczeń:

• określa położenie geograficzne Australii i Oceanii

• wymienia największe pustynie Australii na podstawie mapy

• wyjaśnia znaczenie terminu basen artezyjski

  • wymienia endemity w Australii oraz na wyspach Oceanii

  • przedstawia liczbę ludności i gęstość zaludnienia w Australii na podstawie mapy tematycznej i analizy danych statystycznych

  • wymienia największe miasta Australii oraz wskazuje je na mapie

Uczeń:

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze Australii i Oceanii

• charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Australii

• wymienia strefy klimatyczne w Australii

• charakteryzuje wody powierzchniowe Australii

• omawia czynniki przyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności w Australii

• omawia występowanie surowców mineralnych w Australii na podstawie mapy tematycznej

Uczeń:

• wymienia cechy charakterystyczne poszczególnych typów klimatu
  w Australii na podstawie klimatogramów

  • omawia strefowość roślinną w Australii na podstawie mapy tematycznej

  • omawia bariery utrudniające zamieszkanie Australii

  • charakteryzuje rdzennych mieszkańców Australii

  • omawia cechy rolnictwa Australii na tle warunków przyrodniczych

  • przedstawia znaczenie turystyki
    w rozwoju gospodarki Australii i Oceanii

Uczeń:

• wyjaśnia wpływ położenia Australii
  na klimat

  • omawia zasoby wód artezyjskich i ich rolę w gospodarce Australii

  • wyjaśnia, dlaczego Australia jest atrakcyjna dla imigrantów

  • omawia znaczenie przetwórstwa przemysłowego i przemysłu zaawansowanych technologii w rozwoju Australii

Uczeń:

• wykazuje zależność między klimatem
  a zasobami wód powierzchniowych
  w Australii

• wykazuje zależność pomiędzy rozmieszczeniem ludności a warunkami naturalnymi występującymi w Australii

  • określa główne cechy gospodarki Australii na tle warunków przyrodniczych

V. Obszary okołobiegunowe

Uczeń:

• określa położenie geograficzne obszarów okołobiegunowych

• wyjaśnia znaczenie terminów: góra lodowa, pak lodowy, lądolód, lodowce szelfowe

• wymienia gatunki roślin i zwierząt
  na obszarach Arktyki i Antarktyki

Uczeń:

• wymienia cechy środowiska przyrodniczego obszarów okołobiegunowych

• charakteryzuje klimat Arktyki
  i Antarktyki

• wymienia zagrożenia środowiska przyrodniczego obszarów polarnych

Uczeń:

• • opisuje zjawisko dnia polarnego i nocy polarnej na obszarach okołobiegunowych

  • charakteryzuje ludy zamieszkujące Arktykę oraz warunki ich życia

Uczeń:

• porównuje środowisko przyrodnicze Arktyki i Antarktyki

• wyjaśnia, dlaczego Antarktyda jest największą pustynią lodową

• omawia status prawny Antarktydy

Uczeń:

• omawia skutki zmian klimatu w środowisku geograficznym obszarów polarnych