Ćwiczenia dykcji.

ĆWICZENIA DYKCJI

Dykcja jest to sposób wypowiadania się związany ze sposobem artykulacji, znajomością norm i zasad tzw. kultury żywego słowa[1]. W logopedii artystycznej skupia się uwagę na tzw. właściwościach ortofoniczno - estetycznych wygłaszanych tekstów[2]. Rozpoznajemy następujące kryteria dykcji:

a)     wyrazistość mowy związana z precyzyjną artykulacją głosek,

b)    słyszalność, czyli nośność mowy,

c)     giętkość, czyli swoboda wypowiadania trudnych grup spółgłoskowych,

d)    poprawność rozkładania akcentów,

e)     frazowanie,

f)     pauzy logiczno-składniowe i emocjonalne,

g)    melodyjność,

h)    umiejętna ekspresja słowa[3].

Ćwiczenia dykcji zgodnie ze wskazaniami Ireny Styczek mają na celu:

a)     wyrazistą wymowę głosek, czyli samogłosek i spółgłosek,

b)    zastosowanie odpowiedniego tempa mowy.

Wyrazistość wypowiadanych przez człowieka głosek, czyli samogłosek i spółgłosek zależy od sprawności narządów mowy oraz zastosowania odpowiedniego tempa mowy. Dlatego, aby w pełni móc kontrolować tę umiejętność, należy wykonywać ćwiczenia wpływające na giętkość:

a)     dolnej szczęki,

b)    warg,

c)     języka,

d)    podniebienia miękkiego.

Te ćwiczenia są przydatne dla wszelkich grup, tzn. dla osób, które nie posiadają problemów ze sprawnością mięśni, jak również tych z zaburzeniami wymowy. Ćwiczenia powinny zostać wpierw wykonane przez logopedę, a następnie w jego obecności przez pacjenta. Każde z ćwiczeń powinno być wykonane wolno i precyzyjnie, bez zbędnego pośpiechu. Warto je wykonywać, stojąc przed lustrem.

c) tempa mowy,

d) dykcji.

Ćwiczenia dykcji:

Należy wykonywać ćwiczenia każdego dnia, przed lustrem, zachowując wszelką staranność artykulacyjną. Kierujemy głos ,,na maskę”.

Można rozpisać alfabet, łącząc spółgłoski z samogłoskami, np.

pa, po, pe, pu, py,

ba, bo, be, bu, by,

wa, wo, we, wu, wy,

fa, fo, fe, fu, fy,

pia, pio, pie, piu, piy,

bia, bio, bie, biu, biy,

Dalsze zagadnienia dykcji można znaleźć:

- Minimum emisyjno – dykcyjne nauczyciela.

- Zemsta logopedy + Zdania.

- Ćwiczenia wyrazów w izolacji.

- Ćwiczenia instrumentacji głoskowej.

- Połączenia samogłoski z samogłoską.

AKCENT

Drugim, ważnym zagadnieniem jest akcent. Zgodnie ze słownikiem logopedycznym E.M. Skorek jest to wyróżnienie pewnej sylaby w wyrazie lub w zadaniu. Wtedy mówimy o akcencie wyrazowym lub zdaniowym. Można tego dokonać poprzez:

a)    siłę dźwięku, wydechu (akcent dynamiczny, przyciskowy),

b)    wysokość tonu podstawowego (akcent melodyczny, toniczny, muzyczny),

c)     iloczas, czyli czas trwania wymawiania głoski.

W języku polskim zazwyczaj występuje akcent dynamiczny[2].

        Należy pamiętać, że odpowiednia praca związana z giętkością mięśni narządów mowy

oraz zwracanie uwagi na percepcję mowy, ma ogromny wpływ na jakość naszej

komunikacji. Osoby, które pracują głosem muszą wiedzieć, że staranność artykulacyjna,

rytmizacja wypowiedzi, cechy prozodyczne oraz gesty foniczne wpływają na percepcję

mowy. Dlatego należy odpowiednio je korygować i kształtować w procesie ćwiczeń.

 

Bibliografia:

1. Logopedia – pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki. Tom 2. Red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska. Opole 2003 r.

2. Skorek E.M.: Z logopedią na Ty. Podręczny słownik logopedyczny. Kraków 2004 r.

3. Styczek I.: Logopedia. Warszawa 1980 r.

4. Toczyska B:  Elementarne ćwiczenia dykcji. Gdańsk 2004 r.

 

Zebrała i opracowała:

dr Agnieszka Machnik-Hacukiewicz