TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Poziom konieczny

ocena dopuszczająca

Poziom podstawowy

ocena dostateczna

Poziom rozszerzający  ocena dobra

Poziom dopełniający

ocena bardzo dobra

Poziom wykraczający  ocena celująca

1.

Czas

w historii

Uczeń zna:

• sposób mierzenia czasu, którym posługują się ludzie w Europie
• wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi datacji
• rzymski system zapisywania liczb

Uczeń rozumie:

• pojęcia: nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), wiek (stulecie),  historia, tysiąclecie
• zasady ustalania wieku i połowy wieku dla danego wydarzenia historycznego

Uczeń rozumie:

• pojęcia: prehistoria, epoka

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, czym historia różni się od prehistorii
• wymienić epoki należące do prehistorii i historii
• przedstawić ramy chronologiczne epok historycznych

Uczeń rozumie:

• pojęcie: chronologia

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, co oznacza stwierdzenie, że podział na epoki jest umowny

2.

Od  myśliwych

do rolników

Uczeń rozumie:

• pojęcie: rewolucja neolityczna

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie obszar Bliskiego Wschodu
• porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym

Uczeń rozumie:

• pojęcia: paleolit (starsza epoka kamienna), neolit (młodsza epoka kamienna), rzemiosło

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić skutki rewolucji neolitycznej

Uczeń zna:

• podstawowe zajęcia ludzi epoki paleolitu i neolitu

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze informacje dotyczące warunków życia ludzi w epoce paleolitu i neolitu
• wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi epoki neolitu nazwano rewolucją neolityczną

Uczeń zna:

• ramy chronologiczne epoki paleolitu i neolitu

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować epokę paleolitu i neolitu

Uczeń rozumie:

• znaczenie rewolucji neolitycznej

3.

Cywilizacje Sumerów,

doliny Indusu

i Chin

Uczeń zna:

• nazwy rzek, nad którymi powstały pierwsze cywilizacje

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Mezopotamia, Żyzny Półksiężyc

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Żyzny Półksiężyc
• zlokalizować w czasie i przestrzeni cywilizacje Starożytnego Wschodu (Mezopotamii), cywilizacje nad wielkimi rzekami (Indie i Chiny)

Uczeń rozumie:

• pojęcie: pismo obrazkowe

Uczeń potrafi:

• wymienić wspólne cechy pierwszych cywilizacji

Uczeń rozumie:

• pojęcia: społeczeństwo, miasto-państwo

Uczeń potrafi:

• wymienić osiągnięcia Sumerów

Uczeń rozumie:

• pojęcia: cywilizacja, podział pracy

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania mieszkańców doliny Indusu oraz Chin

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w jaki sposób narodziła się cywilizacja Sumerów

4.

Starożytny

Egipt

Uczeń rozumie:

• pojęcia: państwo, faraon, monarchia

Uczeń potrafi:

• zlokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację starożytnego Egiptu
• przedstawić warunki naturalne panujące w Egipcie
• rozpoznać starożytne pismo egipskie

Uczeń zna:

• system sprawowania władzy w Egipcie
• organizację społeczeństwa w starożytnym Egipcie
• rodzaje pisma stosowane w starożytnym Egipcie

Uczeń rozumie:

• pojęcia: pisarz, hieroglify, papirus

Uczeń potrafi:     

• umiejscowić w czasie istnienie monarchii w Egipcie
• wytłumaczyć, co oznacza stwierdzenie, że Egipt był darem Nilu i jakie znaczenie miała ta rzeka dla starożytnego Egiptu

Uczeń rozumie:

• pojęcie: danina
• na czym polegała trudność w posługiwaniu się pismem hiero-glificznym

Uczeń potrafi:

• wymienić uprawnienia faraona
• wyjaśnić, jaką rolę w państwie egipskim odgrywali pisarze

Uczeń rozumie:

• pojęcia: ustrój, wezyr, prowincja
• z czego wynikała i na czym polegała nieograniczona władza faraona

Uczeń potrafi:

• dostrzec zależność między położeniem geograficznym a narodzinami cywilizacji egipskiej
• scharakteryzować strukturę społeczeństwa w Egipcie

Uczeń rozumie:

• pojęcie: monarchia despotyczna

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować funkcjonowanie państwa egipskiego

5.

Wierzenia starożytnych Egipcjan

Uczeń zna:

• głównych bogów starożytnego Egiptu

Uczeń rozumie:

• pojęcia: politeizm (wielobóstwo), mumia, piramida

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować system wierzeń w Egipcie

Uczeń rozumie:

• pojęcia: balsamowanie, sarkofag

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jaką rolę w wierzeniach Egipcjan odgrywał faraon
• opowiedzieć, w jaki sposób faraonowie próbowali zapewnić sobie życie wieczne

Uczeń potrafi:

• przedstawić jedną z teorii na temat sposobu, w jaki budowano piramidy
• przedstawić wyobrażenia Egipcjan na temat życia pozagrobowego

Uczeń rozumie:

• pojęcia: sąd Ozyrysa, tzw. Księga Umarłych

Uczeń potrafi:

• wymienić etapy procesu mumifikacji zwłok
• omówić poszczególne etapy sądu Ozyrysa nad duszą zmarłego Egipcjanina

6.

Starożytny

Izrael

Uczeń zna:

• postacie: Abrahama, Dawida, Salomona

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Biblia, monoteizm (jedynobóstwo), Stary Testament, Nowy Testament, judaizm, Dekalog

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić różnicę między monoteizmem a politeizmem
• wskazać na mapie Palestynę, królestwo Judy, królestwo Izraela oraz Jerozolimę

Uczeń zna:

• symbole judaizmu

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Ziemia Obiecana, Izrael
• dwoistość znaczenia słowa Żydzi

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie pierwsze siedziby Żydów
• scharakteryzować system wierzeń w starożytnym Izraelu

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Biblia hebrajska, Tora

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić znaczenie Biblii
• podać różnicę między Biblią hebrajską a Biblią chrześcijańską

Uczeń zna:

• daty związane z dziejami Żydów

Uczeń rozumie:

• pojęcie: tzw. niewola babilońska
• z czego wynika ostrożność, z jaką historycy podchodzą do Biblii jako źródła historycznego

Uczeń potrafi:

• ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o losach narodu żydowskiego

Początki

cywilizacji

(lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

7.

Demokracja ateńska

Uczeń zna:

• postać: Peryklesa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: polis, demokracja
• na czym polegała demokracja ateńska

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie Grecję i Ateny

Uczeń rozumie:

• pojęcia: zgromadzenie ludowe, rada pięciuset, sąd ludowy, ostracyzm
• na czym polega wyjątkowość demokracji ateńskiej

Uczeń potrafi:

• umiejscowić w czasie powstanie i rozwój demokracji ateńskiej

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Hellada, Hellenowie, barbarzyńcy

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować organizację polityczną starożytnej Grecji
• przedstawić procedurę ostracyzmu
• porównać pozycję mężczyzny, kobiety i niewolnika w społeczeństwie ateńskim

Uczeń zna:

• organizację społeczeństwa w Atenach peryklejskich

Uczeń rozumie:

• dlaczego Grecy nie utworzyli jednego państwa

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować system sprawowania władzy w Atenach peryklejskich
• dostrzec różnice między demokracją ateńską a demokracją współczesną

Uczeń potrafi:     

• scharakteryzować strukturę społeczeństwa Grecji

8.

Mitologia

grecka

Uczeń zna:

• najważniejszych bogów greckich

Uczeń rozumie:

• pojęcie: bogowie olimpijscy

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie Olimp
• wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów

Uczeń zna:

• bohaterów mitów greckich: Prometeusza, Heraklesa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: mitologia, mit, heros, Hades

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie Delfy
• wymienić główne cechy religii starożytnych Greków

Uczeń zna:

• dziedziny życia i zajęcia, którym patronowali bogowie greccy

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować system wierzeń w Grecji

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Chaos, Tartar, wyrocznia, Pytia

Uczeń potrafi:

• przedstawić wyobrażenia Greków na temat życia po śmierci

Uczeń rozumie:

• rolę, jaką w greckiej religii odgrywała mitologia

Uczeń potrafi:

• wytłumaczyć, w jakim celu Grecy korzystali z wyroczni

9.

Na olimpijskim stadionie

Uczeń zna:

• datę: 776 p.n.e.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: igrzyska olimpijskie, olimpiada

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Olimpię
• przedstawić najważniejsze podobieństwa i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie

Uczeń zna:

• dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich

Uczeń rozumie:

• pojęcia: dyscypliny lekkoatletyczne, ciężka atletyka, wieniec oliwny

Uczeń potrafi:

• wymienić cechy starożytnych igrzysk olimpijskich
• dostrzec na przykładzie igrzysk olimpijskich wpływ starożytności na współczesność

Uczeń zna:

• zasady obowiązujące zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich

Uczeń potrafi:

• przedstawić zasady organizacji igrzysk

Uczeń rozumie:

• pojęcia: pokój boży, atleci
• cele wychowania starożytnych Greków

Uczeń potrafi:

• wskazać budowle odnoszące się do sportowego i religijnego charakteru igrzysk

Uczeń rozumie:

• pojęcia: gimnazjon, stadion
• rolę i charakter igrzysk organizowanych w starożytnej Grecji

Uczeń potrafi:

• przedstawić przebieg igrzysk olimpijskich

10.

Co zawdzięczamy starożytnym Grekom?

Uczeń zna:

• postacie: Fidiasza, Homera

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Akropol, Partenon, tragedia, komedia

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd ateńskiego Akropolu
• wskazać różnice między grecką tragedią a komedią

Uczeń zna:

• postać: Sokratesa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: filozofia, filozofowie przyrody
• co oznacza stwierdzenie Sokratesa: Wiem, że nic nie wiem

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania Greków w dziedzinie architektury i teatru
• wyjaśnić, czym zajmowali się pierwsi filozofowie
• dostrzec wpływ kultury starożytnej Grecji na współczesną kulturę

Uczeń rozumie:

• pojęcie: maska

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd starożytnego teatru greckiego
• wskazać wyrazy pochodzenia greckiego obecne we współczesnym języku polskim

Uczeń zna:

• postacie: Myrona, Sofoklesa, Archimedesa, Hipokratesa

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o okolicznościach narodzin teatru
• wymienić najważniejsze osiągnięcia naukowe starożytnych Greków
• ocenić dokonania starożytnych Greków

Uczeń potrafi:

• streścić Iliadę i Odyseję
• omówić działalność Sokratesa

Starożytna

Grecja

(lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

11.

Od republiki

do cesarstwa

Uczeń zna:

• daty: 753 p.n.e., ok. 500 p.n.e.
• postacie: Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Imperium Rzymskie, legion, imperium, republika, cesarstwo

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie Italię i Rzym
• zlokalizować w czasie okres istnienia monarchii w Rzymie

Uczeń zna:

• bohaterów mitów rzymskich: Romulusa i Remusa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: zgromadzenia ludowe, konsulowie, senat, senatorowie, trybun ludowy, prawo weta

Uczeń potrafi:

• określić zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e.
• wymienić elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty

Uczeń zna:

• daty: 49 p.n.e., 30 p.n.e.
• legendę o założeniu Rzymu

Uczeń rozumie:

• pojęcie: arystokracja

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o organizacji armii rzymskiej

Uczeń potrafi:

• przedstawić organizację republiki rzymskiej
• przedstawić organizację cesarstwa rzymskiego

Uczeń rozumie:

• różnice w sposobie rządzenia państwem w okresie istnienia republiki i cesarstwa

Uczeń potrafi:

• porównać republikę rzymską i demokrację ateńską

12.

Społeczeństwo antycznego

Rzymu

Uczeń potrafi:

• przedstawić warunki życia mieszkańców starożytnego Rzymu

Uczeń potrafi:

• przedstawić stosunek Rzymian do niewolników

Uczeń zna:

• różne grupy wchodzące w skład społeczeństwa rzymskiego

Uczeń rozumie:

• pojęcia: proletariusze, niewolnik, wyzwoleniec, arystokraci

Uczeń potrafi:

• określić pozycję arysto-kratów i proletariuszy oraz niewolników i wyzwoleńców w rzymskim społeczeństwie

Uczeń zna:

• uprawnienia kobiety i mężczyzny w rzymskiej rodzinie

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze informacje na temat trybu życia arystokratów, proletariuszy, niewolników i wyzwoleńców
• opowiedzieć o życiu rzymskiej rodziny

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o wyglądzie Rzymu w starożytności

13.

Osiągnięcia starożytnych Rzymian

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Forum Romanum, akwedukt, amfiteatr, igrzyska, gladiator, amfiteatr Flawiuszów (Koloseum)

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, do czego służyły amfiteatry i akwedukty

Uczeń zna:

• przykłady rozwiązań architektonicznych stosowanych przez Rzymian

Uczeń rozumie:

• pojęcia: łuk architektoniczny, kopuła, Panteon, łuk triumfalny, termy, cyrk, łacina

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, do czego służyły termy i cyrki
• dostrzec na przykładzie prawa rzymskiego i łaciny wpływ starożytności na współczesność

Uczeń rozumie:

• pojęcia: bazylika, Circus Maximus, języki romańskie
• znaczenie dróg w starożytnym Rzymie

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd Forum Romanum
• zinterpretować sformułowanie: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu
• przedstawić sposób budowy akweduktu
• wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi

Uczeń zna:

• postacie: Wergiliusza, Horacego, Owidiusza

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania wybitnych przedstawicieli literatury rzymskiej

14.

Narodziny chrześcijaństwa

Uczeń zna:

• daty: 6 p.n.e., 30 n.e.
• postać: Jezusa Chrystusa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: tolerancja religijna, Ewangelia, chrześcijaństwo, Kościół, chrześcijanie

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Palestynę
• opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa

Uczeń zna:

• daty: 64, 313, 380
• wybranych bogów rzymskich i ich greckich odpowiedników

Uczeń rozumie:

• pojęcie: apostoł

Uczeń potrafi:

• wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Rzymian
• przedstawić metody prześladowania pierwszych chrześcijan
• zlokalizować obszary rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa               w III–V w.

Uczeń zna:

• postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali pierwszych chrześcijan

Uczeń zna:

• postacie: św. Pawła, św. Piotra

Uczeń rozumie:

• przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo przetrwało mimo prześladowań

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o narodzinach chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianiu się w czasach starożytnych

Antyczny

Rzym

(lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

15.

Cesarstwo bizantyjskie

Uczeń zna:

• daty: 476, 1453
• postać: Justyniana I Wielkiego
• podstawowe różnice między Kościołem katolickim i Kościołem prawosławnym

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Bizancjum, wielka schizma wschodnia, Kościół katolicki, Kościół prawosławny
• przyczyny rozłamu chrześcijaństwa

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Konstantynopol
• wymienić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego

Uczeń zna:

• przyczyny podziału Imperium Rzymskiego na część zachodnią i wschodnią

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Hagia Sophia, spór o pierwszeństwo w Kościele

Uczeń potrafi:

• umiejscowić w przestrzeni zasięg i zmiany terytorialne cesarstwa bizantyjskiego
• wymienić największe osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury
• opowiedzieć o dokonaniach Bizancjum w dziedzinie architektury

Uczeń zna:

• datę: 1054

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Germanie, tzw. Kodeks Justyniana

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd świątyni Hagia Sophia
• scharakteryzować relacje między wschodnimi i zachodnimi chrześcijanami

Uczeń zna:

• datę: 395

Uczeń rozumie:

• pojęcia: „Nowy Rzym”, ikona, patriarcha, klątwa

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności upadku cesarstwa bizantyjskiego
• przedstawić dokonania Justyniana Wielkiego
• przedstawić okoliczności, w których doszło do wielkiej schizmy wschodniej

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności powstania i rozwój Konstantynopola
• ocenić postać Justyniana Wielkiego

16.

Początki

islamu

Uczeń zna:

• datę: 622
• postać: Mahometa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Arabowie, islam, muzułmanin, Koran

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Półwysep Arabski, Mekkę i Medynę
• zlokalizować na mapie podboje dokonane przez Arabów od VII do IX w.

Uczeń zna:

• zasady islamu
• przykłady osiągnięć cywilizacji arabskiej

Uczeń rozumie:

• pojęcia: ramadan, dżihad (święta wojna)

Uczeń potrafi:

• opisać warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim
• opowiedzieć o podbojach arabskich
• wskazać wyrazy pochodzenia arabskiego obecne we współczesnym języku polskim

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Al-Kaba, hidżra
• rolę Arabów jako pośredników między cywilizacją Wschodu i Zachodu

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować życie i wierzenia plemion arabskich przed VII w.
• wyjaśnić, co zadecydowało o sukcesach podbojów arabskich
• zlokalizować na mapie główne ośrodki polityczne Arabów
• dostrzec wpływ kultury islamskiej na Europę

Uczeń rozumie:

• pojęcia: kalif, kalifat
• wpływ religii na politykę ekspansji prowadzoną przez Arabów

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować system religijny stworzony przez Mahometa
• opowiedzieć o osiągnięciach cywilizacji arabskiej

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak doszło do powstania islamu
• dostrzec związki między islamem a judaizmem i chrześcijaństwem

17.

Państwo

Karola

Wielkiego

Uczeń zna:

• postać: Karola Wielkiego

Uczeń rozumie:

• pojęcie: odrodzenie karolińskie

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie zasięg Imperium Karolińskiego

Uczeń rozumie:

• przyczyny, które skłoniły Chlodwiga do przyjęcia chrztu

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie pierwsze siedziby Franków
• określić rolę chrześcijaństwa w umacnianiu państwa Franków
• wyjaśnić, w czym przejawiało się odrodzenie karolińskie

Uczeń zna:

• daty: 756, 800
• postacie: Chlodwiga, Pepina Krótkiego

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o podbojach dokonanych przez Karola Wielkiego
• przedstawić okoliczności odnowienia zachodniego cesarstwa rzymskiego

Uczeń rozumie

• pojęcie: sztuki wyzwolone

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności utworzenia Państwa Kościelnego
• scharakteryzować organizację państwa Karola Wielkiego

Uczeń rozumie:

• znaczenie porozumienia między Pepinem Krótkim a papieżem dla losów obu tych przywódców

Uczeń potrafi:

• porównać Imperium Karolińskie ze starożytnym cesarstwem rzymskim
• ocenić rolę Karola Wielkiego w rozwoju cywilizacji europejskiej

18.

Nowe

państwa

w Europie

Uczeń zna:

• datę: 843
• postać: Ottona I
• postanowienia traktatu w Verdun

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Słowianie

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu w Verdun
• wymienić państwa słowiańskie utworzone w X w.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: możnowładca, Święte Cesarstwo Rzymskie

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie obszary wchodzące w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego
• zlokalizować na mapie nowe państwa powstałe w Europie od IX w.

Uczeń zna:

• datę: 962
• postacie: Lotara, Karola Łysego, Ludwika Niemieckiego
• największe zagrożenia dla wczesno-średniowiecznej Europy

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Normanowie

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności rozpadu monarchii Karola Wielkiego
• opowiedzieć o dokonaniach Ottona I

Uczeń zna:

• datę: 955

Uczeń potrafi:

• przedstawić sytuację polityczną w Europie od II połowy IX w.
• przedstawić okoliczności powstania Świętego Cesarstwa Rzymskiego
• scharakteryzować relacje między Słowianami a władcami niemieckimi

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak doszło do powstania Królestwa Niemiec i Królestwa Węgier

19.

Walka

cesarza

z papieżem

Uczeń zna:

• postacie: Grzegorza VII, Henryka IV
• postanowienia ugody w Wormacji

Uczeń rozumie:

• pojęcie: inwestytura
• istotę sporu o inwestyturę

Uczeń potrafi:

• przedstawić poglądy Grzegorza VII na temat pozycji papieża w Europie
• przedstawić poglądy Henryka IV na temat pozycji cesarza w Europie

Uczeń zna:

• datę: 1122

Uczeń rozumie:

• istotę sporu między Grzegorzem VII a Henrykiem IV

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jaki wpływ na pozycję papieża i cesarza w Europie miał spór o inwestyturę

Uczeń zna:

• daty: 1059, 1077

Uczeń rozumie:

• pojęcie: konklawe

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować sytuację panującą we wczesno-średniowiecznym Kościele

Uczeń rozumie:

• pojęcia: pastorał, reforma kluniacka, kardynał, antypapież

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić założenia reformy kluniackiej

Uczeń potrafi:

• przedstawić relacje między papieżem a cesarzem do X w.
• opisać przebieg sporu o inwestyturę

20.

Wyprawy krzyżowe

Uczeń zna:

• postać: Urbana II
• nazwy zakonów rycerskich utworzonych przez krzyżowców

Uczeń rozumie:

• pojęcia: krucjata (wyprawa krzyżowa), zakon rycerski
• cele istnienia zakonów rycerskich

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie państwa założone na Bliskim Wschodzie przez krzyżowców

Uczeń zna:

• daty: 1095, 1096, 1099

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Turcy seldżuccy
• znaczenie Jerozolimy dla wyznawców trzech wielkich religii monoteistycznych

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić przyczyny krucjat

• przedstawić skutki wypraw krzyżowych

Uczeń rozumie:

• pojęcie: krzyżowiec

Uczeń potrafi:

• przedstawić przebieg pierwszej krucjaty

Uczeń zna:

• daty: 1204, 1291

Uczeń rozumie:

• pojęcie: rekonkwista

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić okoliczności, w jakich Jerozolima i Palestyna znalazły się w rękach Turków seldżuckich
• wyjaśnić, co wydarzyło się na synodzie w Clermont

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować organizację państw założonych przez krzyżowców
• przedstawić przebieg i skutki czwartej wyprawy krzyżowej

Czasy średniowiecza (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

21.

Feudalna

Europa

Uczeń zna:

• stany średniowiecznego społeczeństwa

Uczeń rozumie:

• pojęcia: stan, rycerstwo, lenno, senior, wasal, feudalizm

Uczeń potrafi:

• przedstawić prawa oraz obowiązki seniora i wasala

Uczeń zna:

• ramy chronologiczne feudalizmu
• podstawowe zasady obowiązujące w systemie feudalnym

Uczeń rozumie:

• pojęcia: suzeren, poddany, hołd lenny, inwestytura, rozdrobnienie feudalne
• zasady, na jakich opierała się organizacja społeczeństwa średniowiecznej Europy

Uczeń potrafi:

• przedstawić zależności społeczne oparte na prawie lennym

Uczeń rozumie:

• pojęcie: ciężkozbrojny

Uczeń potrafi:

• określić cechy charakterystyczne feudalizmu
• wyjaśnić, jak przebiegała uroczystość nadania lenna

Uczeń rozumie:

• wpływ feudalizmu na sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną średniowiecznej Europy

Uczeń potrafi:

• przedstawić proces kształtowania się rycerstwa

Uczeń potrafi:

• ocenić funkcjonowanie systemu feudalnego

22.

Na rycerskim

zamku

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rycerz, rycerz bez skazy

Uczeń potrafi:

• przedstawić cechy charakterystyczne wzoru osobowego średniowiecznego rycerza

Uczeń zna:

• najważniejsze elementy zabudowy średnio-wiecznego zamku

Uczeń rozumie:

• pojęcia: turniej rycerski, rozejm boży, pasowanie na rycerza

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jakie były cele organizowania turniejów rycerskich

Uczeń zna:

• elementy uzbrojenia średniowiecznego rycerza

Uczeń rozumie:

• pojęcia: paź, giermek

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o przebiegu turnieju rycerskiego
• wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem

Uczeń rozumie:

• rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować zamek średniowieczny
• wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem
• przedstawić wycho-wanie dziewczynek w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania na rycerza

23.

Średniowieczni mieszczanie

i chłopi

Uczeń zna:

• najważniejsze budowle średniowiecznego miasta
• główne zajęcia mieszkańców średniowiecznych miast
• rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznych chłopów

Uczeń rozumie:

• pojęcia: mury miejskie, rynek, ratusz, mieszczanin, cech

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, czym różniło się średniowieczne miasto od średniowiecznej wsi

Uczeń zna:

• grupy społeczne zamieszkujące średniowieczne miasto

Uczeń rozumie:

• pojęcia: baszta, patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, pańszczyzna, dziesięcina

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, kto i w jaki sposób zarządzał średniowiecznym miastem
• przedstawić pozycję chłopów na tle pozycji przedstawicieli innych stanów społecznych
• wyjaśnić znaczenie cechów w życiu gospodarczym miasta

Uczeń rozumie:

• pojęcia: prawa miejskie, sołtys

Uczeń potrafi:

• przedstawić warunki życia w średniowiecznym mieście
• przedstawić warunki życia w średniowiecznej wsi

Uczeń rozumie:

• pojęcia: czeladnik, majstersztyk

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować mieszkańców średniowiecznego miasta i ich życie
• scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd średniowiecznego miasta
• porównać kulturę miejską z kulturą rycerską

24. Duchowieństwo

i kultura średniowiecza

Uczeń zna:

• nazwy największych zakonów w średnio-wiecznej Europie

Uczeń rozumie:

• pojęcia: średniowieczny uniwersalizm, benedyktyni, franciszkanie

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu

Uczeń zna:

• cechy charakterystyczne stylu romańskiego i stylu gotyckiego w architekturze

Uczeń rozumie:

• pojęcia: styl romański, styl gotycki, ostrołuki, uniwersytet

Uczeń potrafi:

• odróżnić styl romański od gotyckiego
• podać przykłady budowli w stylu romańskim i gotyckim
• wymienić miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety

Uczeń zna:

• ramy chronologiczne występowania stylu romańskiego i stylu gotyckiego w architekturze

Uczeń rozumie:

• pojęcie: zakon żebraczy

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd klasztoru w Sankt Gallen
• wyjaśnić przyczyny powstania uniwersytetów

Uczeń zna:

• postacie: św. Benedykta, św. Franciszka z Asyżu
• główne zalecenia reguły zakonnej benedyktynów

Uczeń rozumie:

• pojęcie: reguła
• znaczenie religii i Kościoła w funkcjonowaniu średniowiecznego społeczeństwa

Uczeń potrafi:

• ocenić rolę uniwersytetów

Uczeń rozumie:

• wkład benedyktynów w rozwój kultury średniowiecznej Europy

Uczeń potrafi:

• przedstawić główne założenia działalności średniowiecznych zakonów

Społeczeństwo średniowiecznej

Europy

(lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

25.

Początki

Polski

Uczeń zna:

• daty: 966, 972
• postacie: Mieszka I, Dobrawy
• nazwy plemion zamieszkujących ziemie polskie w IX w.
• legendy dotyczące początków państwa polskiego

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Słowianie, Piastowie, Polanie

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie obszar państwa Polan oraz terytorium państwa Mieszka I na początku i pod koniec jego panowania
• wymienić najważniejsze przyczyny chrztu Polski
• wskazać na mapie Cedynię

Uczeń zna:

• datę: ok. 960
• ramy chronologiczne panowania dynastii Piastów w Polsce

Uczeń rozumie:

• pojęcia: plemię, monarchia patry-monialna, drużyna
• dlaczego o Polsce w X w. mówi się państwo Mieszka I
• znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka dla państwa polskiego

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jakie zmiany w państwie i w społeczeństwie spowodował chrzest Mieszka
• wymienić tereny podbite przez Mieszka I

Uczeń zna:

• postać: Hodona
• grupy społeczne zamieszkujące państwo Mieszka I

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w jakich okolicznościach władzę na ziemiach polskich przejęli Piastowie
• przedstawić okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka

Uczeń potrafi:

• przedstawić organizację państwa Mieszka I

Uczeń potrafi:

• przedstawić polityczne i militarne dokonania władcy po przyjęciu chrztu

26.

Polska

Bolesława Chrobrego

Uczeń zna:

• daty: 1000, 1025
• postacie: Bolesława Chrobrego, biskupa Wojciecha
• decyzje dotyczące organizacji kościelnej w Polsce podjęte przez papieża

Uczeń rozumie:

• pojęcie: zjazd gnieźnieński

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o zjeździe gnieźnieńskim
• wskazać na mapie arcybiskupstwo i biskupstwa utworzone w Polsce w 1000 r.

Uczeń zna:

• datę: 997
• postać: Ottona III

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Prusowie, wyprawa misyjna
• znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie tereny podbite przez Bolesława Chrobrego
• przedstawić okoliczności koronacji królewskiej Bolesława Chrobrego

Uczeń zna:

• daty: 1002–1018

Uczeń rozumie:

• pojęcie: wojna podjazdowa
• przyczyny, które skłoniły księcia Bolesława do zorganizowania wyprawy misyjnej do Prus

Uczeń potrafi:

• przedstawić wygląd i uzbrojenie wojownika należącego do drużyny książęcej
• przedstawić rozwój terytorialny państwa Bolesława Chrobrego

Uczeń zna:

• daty: 1004, 1018

Uczeń potrafi:

• ocenić skutki zjazdu gnieźnieńskiego
• przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wyprawy na Kijów
• ocenić polityczne znaczenie koronacji

Uczeń rozumie:

• rolę i znaczenie drużyny książęcej

Uczeń potrafi:

• przedstawić przebieg i skutki wyprawy misyjnej biskupa Wojciecha
• przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojen polsko-niemieckich w latach 1002–1018
• ocenić dokonania Bolesława Chrobrego

27.

W najdawniejszej Polsce

Uczeń zna:

• przykładowe obowiązki mieszkańców najdawniejszej Polski

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jakie było przeznaczenie grodów w państwie pierwszych Piastów

Uczeń zna:

• zadania drużyny książęcej

Uczeń potrafi:

• przedstawić organizację państwa polskiego w X i XI w.
• przedstawić strukturę i zadania mieszkańców Polski w X i XI w.

Uczeń zna:

• produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców Polski

Uczeń rozumie:

• zależności między księciem, drużyną a mieszkańcami w państwie Mieszka

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd grodu na Ostrowie Lednickim

Uczeń potrafi:

• przedstawić warunki życia mieszkańców Polski pierwszych Piastów
• opisać życie i obyczaje mieszkańców Polski w X i XI w.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować państwo pierwszych Piastów
• ocenić wpływ chrztu i tworzenia się państwowości polskiej na życie mieszkańców państwa pierwszych Piastów

28.

Upadek

i odbudowa państwa

Uczeń zna:

• datę: 1031
• postacie: Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, biskupa Stanisława

Uczeń potrafi:

• wskazać przyczyny kry-zysu państwa polskiego za panowania Mieszka II
• przedstawić skutki powstania ludowego w Wielkopolsce i najazdu Brzetysława na ziemie polskie

Uczeń zna:

• daty: 1038, 1058, 1076

Uczeń rozumie:

• pojęcie: powstanie ludowe

Uczeń potrafi:

• synchronizować wyda-rzenia w Polsce z wyda-rzeniami w Europie Zachodniej w XI w.
• przedstawić podłoże i konsekwencje konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem

Uczeń potrafi:

• omówić sposób utrzymania wojska, który rozwinął się za panowania Kazimierza Odnowiciela
• omówić zmiany terytorialne państwa pierwszych Piastów

Uczeń zna:

• daty: 1039, 1079
• postać: Brzetysława

Uczeń potrafi:

• opisać sytuację na ziemiach polskich po śmierci Mieszka II
• ocenić skutki polityki Bolesława Śmiałego w stosunku do cesarza Henryka IV

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować i ocenić dokonania Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego

29.

Polska

Bolesława Krzywoustego

Uczeń zna:

• datę: 1138
• postacie: Bolesława Krzywoustego, Anonima tzw. Galla
• władców piastowskich rządzących Polską od X do XII w.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: ustawa sukcesyjna, zasada senioratu, senior, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić przyczyny wydania ustawy sukcesyjnej
• wskazać na mapie dzielnice utworzone na mocy ustawy sukcesyjnej

Uczeń zna:

• daty: 1108, 1109
• postacie: Władysława Hermana, Zbigniewa, Henryka V

Uczeń potrafi:

• przedstawić przyczyny  sporu między Bolesławem a Zbigniewem i wyjaśnić, jaki był jego finał
• wymienić żądania Henryka V wobec Bolesława
• wskazać na mapie Głogów
• przedstawić założenia ustawy sukcesyjnej
• wskazać skutki wydania ustawy sukcesyjnej

Uczeń zna:

• daty: 1079, 1102
• pojęcie: trybut

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie podział ziem polskich po śmierci Władysława Hermana
• przedstawić charakter działań zbrojnych prowadzonych przez Bolesława w czasie wojny z Niemcami

Uczeń rozumie:

• dlaczego Bolesław Krzywousty zdecydował się na odbycie publicznej pokuty po śmierci Zbigniewa

Uczeń potrafi:

• przedstawić przebieg wojny Bolesława Krzywoustego z Niemcami
• przedstawić okoliczności podboju Pomorza

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić znaczenie Pomorza dla funkcjonowania gospodarki państwa polskiego
• ocenić dokonania Bolesława Krzywoustego

Polska pierwszych Piastów

(lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

30.

Rozbicie dzielnicowe

Polski

Uczeń zna:

• daty: 1228, 1230
• postać: Konrada Mazowieckiego
• ramy chronologiczne rozbicia dzielnicowego Polski

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rozbicie dzielnicowe Polski, Krzyżacy (zakon krzyżacki)

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić przyczyny i okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich
• wskazać na mapie ziemię chełmińską

Uczeń zna:

• postać: Władysława Wygnańca
• przyczyny upadku zasady senioratu

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Inflanty

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie ziemie utracone przez Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego
• przedstawić konsekwencje rozbicia dzielnicowego Polski

Uczeń zna

• daty: 1190, 1283

Uczeń rozumie:

• dlaczego pojawienie się Krzyżaków było zagrożeniem dla państwa polskiego

Uczeń potrafi:

• wskazać przejawy i skutki słabej obronności granic Polski w okresie rozbicia dzielnicowego
• scharakteryzować działalność Krzyżaków prowadzoną na opanowanych terenach

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności wygnania Władysława z Polski
• opowiedzieć o roli Brandenburgii i celach politycznych tego państwa

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować okres rozbicia dzielnicowego
• przedstawić rozwój terytorialny państwa krzyżackiego
• ocenić skutki sprowadzenia zakonu krzyżackiego dla państwa polskiego

31.

Polska

w XIII wieku

Uczeń rozumie:

• pojęcie: kolonizacja niemiecka

Uczeń potrafi:

• określić ramy czasowe kolonizacji niemieckiej
• wskazać na mapie obszary objęte kolonizacją niemiecką
• przedstawić skutki kolonizacji niemieckiej

Uczeń zna:

• postać: Henryka Brodatego
• podstawowe założenia lokacji na prawie niemieckim

Uczeń rozumie:

• pojęcia: czynsz, wolnizna, prawo składu
• na czym polegała lokacja na prawie niemieckim

Uczeń potrafi:

• wskazać szanse i zagrożenia dla Polski i Polaków wynikające z pojawienia się dużej grupy ludności obcej językowo i kulturowo
• wymienić towary sprzedawane przez mieszkańców Polski, a także sprowadzane do Polski ze Wschodu i z Zachodu

Uczeń rozumie:

• pojęcie: gospodarka towarowo-pieniężna

Uczeń potrafi:

• przedstawić politykę Henryka Brodatego
• wyjaśnić, jak doszło do powstania gospodarki towarowo-pieniężnej na ziemiach polskich

Uczeń rozumie:

• przyczyny, które skłaniały osadników niemieckich do przybywania na ziemie polskie

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować rozwój cywilizacyjny Śląska w XIII w.
• dostrzec związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym

Uczeń potrafi:

• przedstawić sytuację gospodarczą miast i wsi w XIII w.

32.

Dążenie

do jedności państwa

Uczeń potrafi:

• wymienić przedstawicieli społeczeństwa polskiego, którzy popierali ideę zjednoczenia ziem polskich
• wyjaśnić, z jakich powodów niektóre grupy społeczeństwa popierały ideę zjednoczenia ziem polskich

Uczeń zna:

• datę: 1241
• postać: Henryka Pobożnego

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Mongołowie (Tatarzy)

Uczeń potrafi:

• porównać armię mongolską z europejskim rycerstwem

Uczeń zna:

• postać: Wincentego Kadłubka

Uczeń rozumie:

• znaczenie klęski w bitwie pod Legnicą dla przebiegu procesu jednoczenia ziem polskich

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o przebiegu bitwy pod Legnicą
• opisać uzbrojenie wojownika mongolskiego

Uczeń zna:

• daty: 1238, 1240
• postać: Czyngis-chana

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, przebieg i skutki najazdu Mongołów na ziemie polskie
• scharakteryzować rolę Kościoła w procesie jednoczenia ziem polskich

Uczeń potrafi:

• ocenić rolę Kościoła w utrzymaniu jedności ziem polskich

33.

Zjednoczona Polska

Uczeń zna:

• datę: 1320
• postać: Władysława Łokietka

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie ziemie zajęte przez Władysława Łokietka i pozostające poza granicami państwa

Uczeń zna:

• daty: 1296, 1300, 1308, 1309, 1331
• postać: Przemysła II

Uczeń rozumie:

• pojęcie: rzeź Gdańska

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak doszło do śmierci Przemysła II
• wskazać na mapie zasięg terytorialny państwa Przemysła II
• wymienić etapy jednoczenia ziem polskich przez Władysława Łokietka

Uczeń zna:

• daty: 1295, 1305,

1327–1332

• postać: Wacława II

Uczeń rozumie:

• pojęcia: starosta, proces w Inowrocławiu

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności koronacji królewskiej Przemysła II
• scharakteryzować rządy Wacława II

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować relacje polsko-

-krzyżackie w latach 1308–1309 oraz w latach 1320–1332

Uczeń potrafi:

• ocenić panowanie Władysława Łokietka

34.

Polska

Kazimierza Wielkiego

Uczeń zna:

• daty: 1333, 1364, 1370
• postać: Kazimierza Wielkiego

Uczeń rozumie:

• pojęcia: uniwersytet, zjazd monarchów w Krakowie

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w okresie panowania Kazimierza Wielkiego
• wyjaśnić przyczyny założenia Akademii Krakowskiej

Uczeń zna:

• datę: 1343
• najważniejsze zagrożenia zewnętrzne państwa polskiego po 1333 r.
• postanowienia pokoju w Kaliszu

Uczeń rozumie:

• pojęcia: pokój wieczysty w Kaliszu, tolerancja religijna

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić rolę Kazimierza Wielkiego w tworzeniu pozycji Polski w Europie

Uczeń zna:

• wyrok sądu papieskiego w Warszawie

Uczeń rozumie:

• pojęcia: proces w Warszawie, statuty praw

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie obronności kraju

Uczeń zna:

• daty: 1339, 1340

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować pozycję międzynarodową Polski na początku panowania Kazimierza Wielkiego
• omówić dokonania Kazimierza Wielkiego w polityce wewnętrznej

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować zmiany struktury społecznej i wyznaniowej na ziemiach polskich po zajęciu Rusi Halickiej
• ocenić dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej

Polska rozbita

na dzielnice i zjednoczona (lekcja powtórzeniowa)

Sprawdzian wiadomości

35.